1. Nhu cầu thực tiễn
Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp độc đáo của con người và có hàm ý văn hóa dân tộc lớn. Để đáp ứng yêu cầu giao tiếp bằng lời nói, hệ thống từ vựng trong mỗi ngôn ngữ đặc biệt phong phú và đa dạng, từ đồng nghĩa, từ đồng nghĩa, từ đa nghĩa, thậm chí cả từ kiêm loại cũng là những hiện tượng phổ biến trong các ngôn ngữ. Đối với người học tiếng Trung, khi muốn hiểu một từ thì phải nắm vững ngữ nghĩa, ngữ dụng, hàm ý văn hóa của từ đó thì mới có thể hiểu sâu và sử dụng tốt.
Thêm nữa, từ cuốn “Tám trăm chữ tiếng Hán hiện đại” có thể thấy rằng chữ “生” là từ được sử dụng phổ biến, các từ đi đôi với “生” vừa nhiều về số lượng vừa phong phú về mặt ý nghĩa, ngữ nghĩa và cấu trúc. Không chỉ thế, hình thức biểu đạt tương ứng với “生” trong tiếng Trung và tiếng Việt hiện đại cũng vô cùng phức tạp. Hầu hết người học tiếng Trung thường sử dụng nghĩa cơ bản của “生” mà không hiểu đầy đủ nghĩa gốc và nghĩa mở rộng của từ “生”.
Chính vì thế, nghiên cứu này sẽ tập trung đi sâu nghiên cứu về từ “生” trong tiếng Hán hiện đại, giải thích đặc điểm nghĩa của từ này cũng như cấu trúc, ngữ nghĩa của các từ cấu tạo từ “生”, rồi so sánh với các từ tương ứng trong tiếng Việt để tìm ra sự tương đồng và khác biệt. Từ đó, có thể giúp cho người học sử dụng từ đúng và tư duy logic phù hợp với văn hóa của người Trung Quốc.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Về cơ sở lý luận từ nhiều nghĩa đã có khá nhiều nghiên cứu cả trong và ngoài nước đề cập đến các khía cạnh khác nhau. Ví dụ, “Từ điển tiếng Trung” của Tôn Thường Tự năm 1950 đã đưa ra lý luận về nguồn gốc cấu tạo từ, định nghĩa từ đa nghĩa, từ đồng âm và bản chất của từ đa nghĩa, “Bài phát biểu từ vựng tiếng Trung” của Chu Tổ Mô năm 1962 đã chỉ ra mối liên kết giữa những nghĩa khác nhau của từ đa nghĩa, “Phân tích tóm tắt về ý nghĩa từ tiếng Trung” của Chu Tinh năm 1981, “Nghiên cứu từ vựng tiếng Trung hiện đại” của Tào Vĩ năm 2004,…v.v. Nhìn chung, các nhà nghiên cứu đã dành sự quan tâm đáng kể đến hiện tượng đa nghĩa trong ngôn ngữ, coi nó là một phần không thể thiếu trong nghiên cứu từ vựng.
Về vấn đề nghiên cứu so sánh từ đa nghĩa trong tiếng Hán hiện đại và cách diễn đạt tương ứng trong tiếng Việt, trước đây, một số tác giả đã tiến hành nghiên cứu so sánh một từ trong tiếng Hán hiện đại với từ tương ứng trong tiếng
Việt trong luận văn thạc sĩ hoặc luận văn tốt nghiệp, trong đó có một số từ điển hình như “老”,“出”,“发”, v.v… Trong quá trình nghiên cứu, các nghiên cứu của các tác giả này đều đề xuất một số phương pháp nghiên cứu chung đó là chỉ ra định nghĩa của từ đa nghĩa, liệt kê nghĩa của từ đó và so sánh với nghĩa của từ tương ứng trong tiếng Việt.
Còn về nghiên cứu liên quan đến ý nghĩa của từ“生”, có Chu Cận Bình đã đưa ra kết luận qua nghiên cứu về ý nghĩa, cách sử dụng và công dụng của “生” trong “Ngũ đăng hội nguyên”, Lữ Thục Tương đã mô tả chức năng cú pháp và ngữ nghĩa của “生” trong “Tám trăm từ tiếng Hán hiện đại”(1980), Lý Học Cần đã nghiên cứu ý nghĩa ban đầu của “生” trong tiếng Trung hiện đại (2013).
Có thể nói, có rất nhiều không gian để nghiên cứu về từ “生”, và việc nghiên cứu, làm rõ ý nghĩa cũng như cách sử dụng của nó có ý nghĩa rất lớn để hiểu rõ hơn về hàm ý văn hóa liên quan. Mặc dù các nghiên cứu trước đây khá chi tiết nhưng vẫn còn một số lĩnh vực có thể đào sâu hơn.
2. Ý nghĩa khoa học
Bài viết này kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đó đồng thời tìm hiểu, phân tích kĩ hơn cách sử dụng từ “生” trong thành ngữ tiếng Hán hiện đại cũng như khả năng kết hợp từ của nó. Từ đó, đưa ra phân tích tổng hợp, so sánh chữ “生”trong tiếng Trung hiện đại và chữ “sinh” trong tiếng Việt Nam.