Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Trong bối cảnh nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa Hàn Quốc đang ngày càng được quan tâm tại Việt Nam, đặc biệt là trong các chương trình đào tạo tiếng Hàn, việc khai thác chiều sâu văn hóa ẩn chứa trong các đơn vị ngôn ngữ như thành ngữ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thành ngữ không chỉ phản ánh đặc điểm ngôn ngữ mà còn hàm chứa thế giới quan, nhân sinh quan và hệ giá trị đặc trưng của một dân tộc. Trong đó, triết lý lao động – đặc biệt là triết lý lao động của người nông dân – là một trong những nội dung xuyên suốt, góp phần định hình bản sắc văn hóa Hàn Quốc truyền thống. Mặc dù đã có một số công trình trong và ngoài nước đề cập đến thành ngữ tiếng Hàn dưới góc độ ngữ nghĩa, ngữ dụng hoặc văn hóa học, nhưng hầu hết các nghiên cứu hiện hành mới chỉ dừng lại ở việc phân loại thành ngữ theo chủ đề hoặc phân tích so sánh với thành ngữ tiếng Việt. Việc đi sâu tìm hiểu các thành ngữ phản ánh trực tiếp triết lý lao động của người nông dân – tầng lớp chiếm tỷ lệ lớn trong xã hội Hàn Quốc truyền thống – vẫn còn là một khoảng trống nghiên cứu cần được lấp đầy. Bên cạnh ý nghĩa học thuật, đề tài còn mang lại giá trị thực tiễn trong bối cảnh giao lưu văn hóa, hợp tác giáo dục và lao động giữa Việt Nam và Hàn Quốc ngày càng mở rộng. Việc hiểu rõ những quan niệm, tư tưởng về lao động của người Hàn Quốc thông qua các thành ngữ không chỉ giúp người học tiếng Hàn tiếp cận ngôn ngữ một cách sâu sắc hơn mà còn hỗ trợ việc hình thành năng lực giao tiếp liên văn hóa – một yêu cầu quan trọng trong giáo dục hiện đại. Từ những lý do nêu trên, có thể khẳng định rằng việc thực hiện nghiên cứu “Tìm hiểu thành ngữ Hàn Quốc phản ánh triết lý lao động của người nông dân Hàn Quốc” là cần thiết, phù hợp với xu hướng nghiên cứu liên ngành hiện nay, đồng thời đóng góp một góc nhìn mới vào kho tàng nghiên cứu về ngôn ngữ và văn hóa Hàn Quốc.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Các nghiên cứu ở nước ngoài: Theo số liệu thống kê trên trang riss.kr (학술연구정보서비스) – trang web lớn nhất của Hàn Quốc chuyên cập nhật và cung cấp các thông tin liên quan đến tình hình nghiên cứu học thuật. Tính đến thời điểm tháng 05.2025 có tất cả 1.711 các tài liệu nghiên cứu liên quan đến chủ đề thành ngữ Hán – Hàn (사자성어). Trong đó có 200 bài báo cáo học thuật trong nước (국내학술논문), 250 luận án (학위논문), 1.245 sách xuất bản (단행본), 14 báo cáo nghiên cứu (연구보고서), 2 bài giảng công khai (공개강의). Các nghiên cứu về thành ngữ Hán – Hàn tại Hàn Quốc tương đối nhiều và phong phú. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu chuyên sâu về thành ngữ Hán – Hàn trên phương diện triết lý lao động và người nông dân. Đến nay các công trình nghiên cứu của các học giả Hàn Quốc tập trung chủ yếu vào các vấn đề ngữ pháp, hình thái học. Các nghiên cứu tiêu biểu như 남미혜. (2007). 사자성어 (四字成語) 의 유형과 문법. 어문연구. Nghiên cứu này nhằm mục đích xem xét phạm vi, loại hình, sự phái sinh về mặt hình thái và mối quan hệ kết hợp cú pháp của các thành ngữ bốn chữ Hán – Hàn trong tiếng Hàn. Để khảo sát phạm vi và loại hình của thành ngữ bốn chữ, bài viết xác định đặc điểm của các cụm từ bốn chữ dựa trên khả năng phân tích và khả năng thay thế, từ đó phân loại các thành ngữ bốn chữ Hán – Hàn trong tiếng Hàn theo cấu trúc và tiêu chí hình thái học. Các nghiên cứu trên lĩnh vực giáo dục: 박덕영. (2016). 한국어 고급 학습자를 위한 사자성어 교육 연구. 한국어 교육 연구. Nghiên cứu tìm hiểu việc giảng dạy thành ngữ Hán – Hàn (사자성어) nhằm nâng cao năng lực biểu đạt của người học tiếng Hàn trình độ cao. 김억조. (2018). 한국어 교육을 위한 사자성어 선정과 제시 방안. 한민족어문학. Nghiên cứu này nhằm mục đích khảo sát thực trạng giảng dạy thành ngữ Hán – Hàn (사자성어) trong giáo trình tiếng Hàn và đề xuất phương án cải thiện. Bên cạnh đó, còn có các nghiên cứu về so sánh đối chiếu thành ngữ bốn chữ Hàn – Trung…v.v.
Các nghiên cứu tại Việt Nam: Tại Việt Nam các công trình nghiên cứu về thành ngữ, tục ngữ Hàn Quốc và so sánh, đối chiếu với thành ngữ, tục ngữ Việt Nam tương đối nhiều. Tuy nhiên các nghiên cứu riêng biệt về thành ngữ Hán – Hàn (사자성어) còn rất ít. Tính đến 05.2025, về mảng thành ngữ Hán – Hàn (사자성어) đã xuất hiện những công trình có giá trị học thuật và định hướng giáo dục rõ rệt như các bài nghiên cứu của Tiến sĩ Nguyễn Thùy Dương được đăng trên các tạp chí Hàn Quốc, kỷ yếu hội thảo khoa học quốc tế, tạp chí nghiên cứu khoa học nước ngoài. Các nghiên cứu về thành ngữ Hán – Hàn của Tiến sĩ tập trung chủ yếu trên hướng bình diện ngữ nghĩa, văn hóa trong đó phân tích sâu vào văn hóa ứng xử, chuẩn mực đạo đức, phong tục tập quán trong xã hội Hàn Quốc và so sánh với xã hội Việt Nam. Tiêu biểu là luận án của Tiến sĩ Nguyễn Thùy Dương (2023) “Nghiên cứu đối chiếu thành ngữ bốn thành tố Hàn – Việt (Bình diện ngữ nghĩa xã hội, văn hóa). Nghiên cứu thành ngữ bốn thành tố dựa trên bình diện ngữ nghĩa xã hội xoay quanh 4 mảng nội dung: (1) Thực tế xã hội; (2) Quan hệ tổ chức xã hội; (3) Quan hệ gia đình; (4) Luật pháp; Đối chiếu thành ngữ bốn thành tố Hàn – Việt trên bình diện ngữ nghĩa văn hóa. Nguyễn Thùy Dương (2024), “Chuẩn mực đạo đức trong xã hội Hàn – Việt được phản ánh qua ngữ nghĩa của các đơn vị thành ngữ bốn thành tố”. Nguyễn Thùy Dương (2023), “A case study of four-element Korean-Vietnamese idioms reflecting social reality”…v.v. Bên cạnh đó, về hướng nghiên cứu triết lý lao động của người nông dân Hàn Quốc phản ánh qua thành ngữ, tục ngữ chưa có các nghiên cứu chuyên về mảng thành ngữ bốn chữ. Tuy nhiên, cũng đã có các công trình nghiên cứu tục ngữ tiếng Hàn phản ánh văn hóa nông nghiệp của người dân Hàn Quốc, tiêu biểu như Hoàng Thị Yến (2021,) “Hình ảnh 소 so trong tục ngữ tiếng Hàn và con trâu, con bò trong tục ngữ tiếng Việt (từ góc nhìn của văn hóa nông nghiệp)”; Hoàng Thị Yến (2021), “Tam quan của dân tộc Hàn (qua tục ngữ có yếu tố chỉ con trâu/bò)”; Hoàng Thị Yến (2021), “Hình ảnh con lợn trong tục ngữ tiếng Hàn, tiếng Việt (từ góc nhìn của văn hóa nông nghiệp)”.