Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Kỹ năng nói là một trong những kỹ năng quan trọng nhất nhưng cũng đầy thách thức đối với người học tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) tại Việt Nam. Học sinh Việt Nam thường gặp vấn đề với việc học nói tiếng Anh vì thiếu cơ hội luyện nói ngoài giờ học, thiếu nhận xét từ giáo viên và khả năng ngôn ngữ còn hạn chế (Nguyen & Tran, 2015; Tran & Dang, 2019; Tran & Khau, 2024).
Trong số nhiều phương pháp giúp cải thiện kỹ năng nói, các chatbot sử dụng giọng nói dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI voice chatbot) đã nổi lên như một công cụ học ngôn ngữ được hỗ trợ bởi công nghệ (TELL) đầy tiềm năng. Một số ví dụ của chatbot này là Replika hay Google Assistant. Tiêu biểu trong đó, ChatGPT với chế độ giọng nói (ChatGPT voice mode) có thể mang lại trải nghiệm học tập cá nhân hóa và các cuộc hội thoại mô phỏng việc nói chuyện với người bản ngữ, giúp giải quyết những khó khăn thường gặp trong việc phát triển kỹ năng nói tiếng Anh.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Các nghiên cứu quốc tế trước đó đã chỉ ra rằng chatbot sử dụng giọng nói dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI voice chatbot) là công cụ hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh của học sinh. Các chatbot này có thể cải thiện độ trôi chảy, với ít sự ngập ngừng và tăng tốc độ nói hơn (Azizimajd, 2023) và cải thiện phát âm và ngữ điệu (Dennis, 2024; Karim, Hamzah, Anjani, Prianti & Sihole, 2023). Nhiều nghiên cứu khác nhận thấy các công cụ AI này hỗ trợ nhiều khía cạnh của kỹ năng nói cùng lúc, bao gồm cả tăng vốn từ vựng, học từ vựng mới và chữa lỗi ngữ pháp (Han, 2020; Karim, Hamzah, Anjani, Prianti & Sihole, 2023; Kim, Kim and Cha, 2021b). Nghiên cứu tại Việt Nam cũng đưa ra kết quả tích cực tương tự, với sự cải thiện đáng kể trong ngữ pháp và từ vựng (Duong & Suppasetseree, 2024), giúp việc học từ mới (Nguyen et al., 2024), cải thiện phát âm (Hoang, Duong & Le, 2023) hay kỹ năng nói nhìn chung (Bui, 2024).
Bên cạnh kỹ năng ngôn ngữ, các chatbot này cũng giúp giảm sự lo lắng khi giao tiếp tiếng Anh của người học (Azizimajd, 2023; Kim, Kim and Cha, 2021a), tăng động lực học, tăng sự tự tin và mang lại trải nghiệm học vui vẻ (Dennis, 2024; Kim, Kim and Cha, 2021a).
Hầu hết các nghiên cứu nêu trên đã sử dụng phương pháp nghiên cứu thực nghiệm hoặc bán thực nghiệm. Các công cụ AI được nghiên cứu khá đa dạng, bao gồm Replika, Google Assistant, Echo Dot, Andy, Call Annie, ELSA, VoiceGPT, Mission Fluent. Như vậy, có thể thấy, mặc dù nghiên cứu thực nghiệm và bán thực nghiệm giúp đánh giá sự hiệu quả của phương pháp một cách chính xác, vẫn còn ít nghiên cứu trong bối cảnh lớp học thực tế. Bên cạnh đó, dù đa dạng về công cụ AI, chưa có nghiên cứu cụ thể về ChatGPT chế độ giọng nói nào được xem xét. Cuối cùng, số lượng nghiên cứu tại Việt Nam về chủ đề trên vẫn còn khá hạn chế. Do đó, một nghiên cứu nhằm lấp đầy những khoảng trống này là cần thiết để cung cấp thêm dữ liệu và hiểu biết về việc tích hợp AI nói chung và ChatGPT voice mode nói riêng vào lớp học cũng như ứng dụng công cụ này trong việc nâng cao hiệu quả học ngoại ngữ, đặc biệt là tại bối cảnh Việt Nam.
Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu này sẽ mang lại những ý nghĩa khoa học quan trọng sau: (1) Bổ sung vào khoảng trống nghiên cứu về ChatGPT voice mode trong bối cảnh lớp học tại Việt Nam: Dù đã có một số nghiên cứu về chatbot sử dụng AI trong học ngôn ngữ, chế độ giọng nói (voice mode) của ChatGPT vẫn còn là một chủ đề mới, chưa được khám phá nhiều, đặc biệt trong các lớp học thực tế ở Việt Nam. Nghiên cứu này góp phần lấp đầy khoảng trống đó bằng cách cung cấp dữ liệu thực tiễn về hiệu quả của ChatGPT voice mode đối với người học tiếng Anh tại một trung tâm ngôn ngữ ở Việt Nam. (2) Ứng dụng trong giảng dạy kỹ năng nói và tích hợp công nghệ AI vào lớp học: Nghiên cứu này giúp giáo viên và các nhà quản lý giáo dục thấy được tiềm năng ứng dụng thực tiễn của chatbot AI giọng nói như ChatGPT trong các tiết học kỹ năng nói. Bên cạnh đó, giáo viên có thể tham khảo kế hoạch lồng ghép ChatGPT vào chương trình giảng dạy thông qua các hoạt động có cấu trúc và lời nhắc được thiết kế sẵn. (3) Định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo về sử dụng AI trong việc học ngôn ngữ: Nghiên cứu mở ra hướng đi mới trong việc khai thác thiết kế câu lệnh (prompt design) nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng công cụ AI trong học nói tiếng Anh nói riêng và việc học ngoại ngữ nói chung. Đây có thể là nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về thiết kế hoạt động tương tác với chatbot hoặc các mô hình hỗ trợ học ngoại ngữ bằng công nghệ AI trong bối cảnh Việt Nam.