Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Phim điện ảnh “活着” của đạo diễn Trương Nghệ Mưu không chỉ thể hiện số phận con người trong dòng chảy lịch sử đầy biến động mà còn sử dụng hình tượng múa rối bóng như một biểu tượng nghệ thuật xuyên suốt. Việc phân tích mối liên hệ giữa nhân vật Phú Quý và múa rối bóng góp phần làm sáng tỏ cách mà điện ảnh sử dụng hình tượng truyền thống để phản ánh thân phận con người trong bối cảnh chính trị – xã hội khốc liệt. Điều này đặc biệt hữu ích với người học Trung Quốc hiện đại, đồng thời gợi mở góc nhìn nhân văn về nghệ thuật dân gian Trung Hoa.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan Liên quan xa:
- “皮影戏与中国传统文化” – Tài liệu UNESCO, Báo cáo về Di sản văn hóa phi vật thể
- “中国民间艺术与人民命运的象征表达” – Tạp chí Văn hóa Dân gian
- “张艺谋电影风格研究” – Nghiên cứu tổng hợp về ngôn ngữ điện ảnh và yếu tố dân tộc trong phim của Trương Nghệ Mưu Liên quan gần:
- “《活着》中的皮影戏象征意义研究” – Vương Khang và Dương Thác (2022)
- “从《活着》看中国百姓的生存意志” – Lý Tưởng, Vương Đông Đông, Thôi Trác (2022)
- “浅谈《活着》中福贵的形象及生命意义” – Dương Hân Vũ (2020)
- “浅论张艺谋电影《活着》中民俗元素的使用” – Dư Phương (2018) Tổng quan:
Các công trình nghiên cứu trước đây về phim “活着” của Trương Nghệ Mưu chủ yếu tập trung vào phân tích hiện thực xã hội, tinh thần sinh tồn của nhân vật Phú Quý, hoặc phong cách nghệ thuật và biểu tượng hình ảnh trong phim. Một số bài viết có nhắc đến múa rối bóng như một yếu tố dân gian độc đáo được sử dụng trong phim để tăng chiều sâu văn hóa và nghệ thuật, tuy nhiên phần lớn chỉ dừng lại ở việc xem đó là phương tiện dựng cảnh hoặc biểu tượng chung về số phận. Tuy đã có những nghiên cứu nhìn nhận múa rối bóng như một yếu tố văn hóa ẩn dụ, nhưng chưa có công trình nào đi sâu phân tích mối quan hệ cụ thể giữa hình tượng nhân vật Phú Quý và múa rối bóng xuyên suốt các giai đoạn lịch sử. Việc sử dụng múa rối bóng như một “lăng kính” để soi chiếu toàn bộ hành trình sống, biến cố, sự buông xuôi và nghị lực sinh tồn của Phú Quý vẫn còn bỏ ngỏ. Nét riêng: Đề tài này khai thác tương quan sâu sắc giữa nghệ thuật múa rối bóng và số phận nhân vật chính, xem múa rối không chỉ là yếu tố minh họa, mà là hình ảnh đồng hiện, tượng trưng cho thân phận con người bị điều khiển, bị áp đặt và vẫn nỗ lực “sống sót” trong thời cuộc. Cách tiếp cận này mở ra một góc nhìn mới về mối liên hệ giữa nghệ thuật truyền thống và biểu hiện hiện thực trong điện ảnh hiện đại, đặc biệt là trong bối cảnh văn hóa – lịch sử Trung Quốc thế kỷ 20.
Ý nghĩa khoa học
- Góp phần phân tích vai trò biểu tượng của múa rối bóng trong nghệ thuật điện ảnh Trung Quốc.
- Làm rõ cách đạo diễn Trương Nghệ Mưu sử dụng nghệ thuật truyền thống để phản ánh số phận con người.
- Đóng góp vào việc giảng dạy văn hóa – ngôn ngữ Trung Quốc thông qua phim ảnh.