Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Bắt nguồn từ triết lý Ngũ hành, Ngũ phương sắc được xem là màu sắc truyền thống của Hàn Quốc. Với lịch sử lâu đời, Ngũ phương sắc có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hoá Hàn Quốc ở nhiều phương diện khác nhau cả văn hoá vật chất và phi vật chất. Đặc biệt, Ngũ phương sắc có ảnh hưởng lớn đến quyết định lựa chọn màu sắc trang phục trong môi trường công sở và một số dịp đặc biệt của người Hàn Quốc. Mặc dù ngày nay, Hàn Quốc đã tiếp nhận nhiều luồng tư tưởng mới từ các nền văn hoá khác nhau, song Ngũ phương sắc vẫn giữ một vị trí quan trọng nhất định, chi phối hành vi, nếp sống của người Hàn Quốc. Là một quốc gia trọng lễ nghĩa, trang phục trong môi trường công sở và các dịp đặc biệt của Hàn Quốc có ảnh hưởng rất lớn đến ấn tượng của người tuyển dụng, đối tác cũng như thể diện của người mặc. Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập đang diễn ra nhanh chóng, việc trang bị những kiến thức về cách ứng xử của một dân tộc sẽ trở thành nền tảng vững chắc để thích nghi tốt trong môi trường đa văn hóa cũng như tạo dựng mối quan hệ hoà hợp giữa người với người. Nhận thức được vị trí của Ngũ phương sắc cũng như tầm quan trọng của màu sắc đến tâm lí người Hàn Quốc trong bối cảnh hiện nay. Tác giả nhận thấy việc nghiên cứu về ảnh hưởng của Ngũ phương sắc đến quyết định lựa chọn màu sắc trang phục trong môi trường công sở và một số dịp đặc biệt của người Hàn Quốc, sẽ cung cấp cho những đối tượng sinh sống và làm việc trong môi trường đa văn hoá một cái nhìn tổng quan có hệ thống cũng như tiềm năng hỗ trợ các đối tượng trên xây dựng được chiến lược ứng xử phù hợp.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Cho đến nay, ở trong và ngoài nước, đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến phạm trù Ngũ phương sắc và văn hóa trong xã hội Hàn Quốc. Tuy nhiên, trong phạm vi khảo sát tư liệu của tác giả, chưa có công trình nào nghiên cứu tập trung về vấn đề ảnh hưởng của Ngũ phương sắc đến quyết định lựa chọn màu sắc trang phục trong môi trường công sở và một số dịp đặc biệt của người Hàn Quốc. Một số công trình nghiên cứu có liên quan đến khía cạnh Ngũ phương sắc trong văn hóa tại Hàn Quốc có thể kể đến dưới đây như: Nghiên cứu “전통색에 관한 연구” (tạm dịch: Nghiên cứu về màu sắc truyền thống) (2008) của Choi In Ryo đã phân tích dấu ấn của Ngũ phương sắc (Obangsaek) trên nhiều phương diện khác nhau như trang phục truyền thống Hanbok, tranh Minhwa, quốc kỳ… Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng vì lý do cùng chịu ảnh hưởng của văn hóa Ngũ hành nên khi so sánh với các quốc gia đồng văn như Nhật Bản, Trung Quốc, tính độc đáo trong văn hóa màu sắc của Hàn Quốc khá hạn chế. Từ đó nghiên cứu đề xuất phương án vận dụng Ngũ phương sắc vào thiết kế dệt may.
Nghiên cứu “전통오방색에 대한 미술치료사의 색채의식과 치료활용도에 관한 연구” (tạm dịch: Nghiên cứu về nhận thức màu sắc đối với ngũ phương sắc truyền thống Hàn Quốc trong lịch sử liệu pháp nghệ thuật và khả năng ứng dụng trong trị liệu) (2011) của Kwak Byung Woo khảo sát nhận thức về màu sắc và mức độ ứng dụng ngũ phương sắc truyền thống Hàn Quốc trong trị liệu nghệ thuật ở 159 nhà trị liệu. Kết quả cho thấy mức độ sử dụng ngũ phương sắc trong trị liệu ở mức trên trung bình, cho thấy tiềm năng ứng dụng thực tiễn cần được tiếp tục phát triển.
Nghiên cứu “건강기능식품 포장디자인의 색채연구 : 전통오방색을 중심으로” (tạm dịch: Nghiên cứu về đặc điểm màu sắc trong thiết kế bao bì thực phẩm chức năng – Tập trung vào ngũ phương sắc truyền thống Hàn Quốc) (2019), tác giả Heo Moon Yeong đã lựa chọn 36 sản phẩm thực phẩm chức năng hiện có trên thị trường, đại diện cho 5 chức năng sức khỏe tương ứng với ngũ phương sắc. Kết quả khảo sát cho thấy người tiêu dùng có nhận thức rõ ràng về mối liên hệ giữa màu sắc và chức năng sức khỏe, đồng thời đồng tình với các mô tả cảm xúc khách quan đi kèm từng màu. Thiết kế bao bì các sản phẩm chức năng hiện nay đã có xu hướng sử dụng ngũ phương sắc tương ứng với chức năng sản phẩm, đồng thời người tiêu dùng cũng có khả năng liên tưởng đến công dụng sức khỏe thông qua màu sắc. Tác giả kết luận rằng việc áp dụng màu sắc truyền thống theo chức năng sức khỏe không chỉ tạo sự khác biệt với sản phẩm ngoại nhập mà còn tăng độ tin cậy, thu hút cảm xúc và kích thích hành vi mua hàng. Tại Việt Nam, số lượng nghiên cứu về Ngũ phương sắc, văn hoá trang phục của người Hàn Quốc còn rất hạn chế. Các thông tin về Ngũ phương sắc (Obangsaek) chủ yếu xuất hiện trong các bài viết giới thiệu văn hoá Hàn Quốc trên các trang thông tin, blog mang tính không chính thống. Nhìn chung, các nghiên cứu kể trên đều đã giải quyết được vấn đề đặt ra khi đi sâu phân tích tiềm năng ứng dụng của Ngũ phương sắc trong nhiều khía cạnh của các công nghiệp, trị liệu tâm lý, hội hoạ, kiến trúc. Các nghiên cứu hiện tại ở Hàn Quốc chưa tập trung vào tác động của Ngũ phương sắc trong việc định hình tâm lý lựa chọn màu sắc trang phục của người Hàn Quốc. Cộng thêm việc thiếu hụt các nghiên cứu của Việt Nam trong lĩnh vực này. Do đó, vẫn còn khoảng trống nghiên cứu để tác giả tiến hành phân tích cụ thể cách Ngũ phương sắc ảnh hưởng đến văn hóa trang phục của người Hàn Quốc.
Ý nghĩa khoa học
Trên lý thuyết về tâm lí học màu sắc, phân tích các nguyên lý cốt lõi của Ngũ phương sắc, nghiên cứu sẽ làm sáng tỏ cách những màu sắc này ảnh hưởng lên tâm lý của người Hàn Quốc. Từ đó, nghiên cứu sẽ mang đến một bức tranh cụ thể, đa chiều về văn hóa trang phục của người Hàn Quốc trong bối cảnh công sở và một số dịp đặc biệt. Từ đó góp phần nâng cao sự hiểu biết của những người có quan tâm về văn hóa sử dụng trang phục của người Hàn Quốc, đặc biệt là dưới ánh hưởng của Ngũ phương sắc. Kết quả của nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo cho các công trình nghiên cứu tương tự; là nguồn gợi ý về giáo dục, quản trị doanh nghiệp và hợp tác quốc tế cũng như giúp nâng cao vốn hiểu biết văn hóa và đạt được hiệu quả giao tiếp với người Hàn Quốc trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.