Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Trong những năm gần đây, các mối quan hệ lãng mạn giữa sinh viên đại học đã thu hút sự chú ý của giới học thuật do những tác động phức tạp và sâu rộng đối với sự phát triển của cảm xúc và thành tích học tập. Khi thanh thiếu niên chuyển sang tuổi trưởng thành, các mối quan hệ lãng mạn không chỉ trở nên phổ biến hơn mà còn mãnh liệt hơn về mặt cảm xúc (Furman, Brown, & Feiring, 1999). Giai đoạn này, được đánh dấu bằng sự phát triển cá nhân và học tập đáng kể, thường đi kèm với việc hình thành các mối quan hệ thân mật, mặc dù có khả năng làm phong phú thêm, nhưng cũng có thể gây ra sự bất ổn về mặt cảm xúc.
Các nghiên cứu gần đây đã thể hiện bản chất kép trong các trải nghiệm lãng mạn của sinh viên. Một mặt, các mối quan hệ lãng mạn là nhân tố ảnh hưởng tích cực đối với cảm xúc trong giai đoạn này. Các học giả trong lĩnh vực xã hội học về cảm xúc khẳng định rằng động lực lãng mạn truyền năng lượng và động lực vào cuộc sống của sinh viên, định hình các khái niệm về bản thân và bối cảnh cảm xúc của họ (Collins, 2004; Engdahl, 2004). Các mối quan hệ tích cực còn có thể góp phần vào sự phát triển cá nhân, sự gần gũi và khả năng phục hồi cảm xúc. Ngược lại, các mối quan hệ hỗn loạn có thể làm tăng sự lo lắng và thậm chí gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm thần (Simon & Barrett, 2010; Collins, 1997; Seiffge-Krenke, 2003), đặc biệt là khi xảy ra xung đột hoặc chia tay (Slotter, Gardner, & Finkel, 2009).
Hơn thế nữa, trong môi trường học thuật, mối quan hệ tình cảm này có thể trở thành “con dao hai lưỡi”. Nó có thể cung cấp sự hỗ trợ về mặt cảm xúc, cảm giác được thuộc về và sự thúc đẩy động lực nuôi dưỡng lòng tự trọng cao hơn, từ đó, cải thiện thành tích học tập (Campbell, Oliver, & Sedikides, 1994; Giordano và cộng sự, 2006; Bernales & Colonia, 2011).
Mặt khác, sự căng thẳng từ các mối quan hệ không lành mạnh cũng làm ảnh hưởng đến tinh thần học tập của sinh viên đại học (Joyner & Udry, 2000; Nieder & Seiffge-Krenke, 2001; Rhoades và cộng sự, 2011). Ngoài ra, việc này còn dẫn đến tình trạng vắng mặt trong lớp, giảm thời gian học và giảm sự tập trung vào học tập do phải dành quá nhiều thời gian cho mối quan hệ yêu đương (Tin và cộng sự, 2024).
Những biến động cảm xúc này, cho dù có lợi hay có hại, đều nhấn mạnh sự cần thiết phải điều chỉnh cảm xúc ở sinh viên. Quản lý cảm xúc hiệu quả cho phép sinh viên duy trì sự ổn định về mặt học tập bất chấp những thăng trầm của mối quan hệ lãng mạn (Kopfler, 2003). Tuy nhiên, đây vẫn là một thách thức đối với nhiều người trẻ do họ là các đối tượng còn thiếu nhận thức về bản thân hoặc thiếu các giải pháp cần thiết để đạt được sự cân bằng lành mạnh giữa tình yêu và việc học.
Mặc dù nhiều nghiên cứu quốc tế đã khám phá những trải nghiệm lãng mạn của thanh thiếu niên, nhưng ý nghĩa của những mối quan hệ như vậy trong các trường đại học Việt Nam vẫn chưa được xem xét kỹ lưỡng. Do đó, nghiên cứu này tìm cách khám phá mối liên hệ giữa các mối quan hệ lãng mạn và sự phát triển cảm xúc ở sinh viên đại học trong bối cảnh Việt Nam. Bằng cách làm sáng tỏ mối liên hệ này, chúng tôi muốn cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách sinh viên đại học có thể điều hướng tốt hơn các mối quan hệ tình cảm mà không ảnh hưởng đến mục tiêu học tập của mình.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Các nghiên cứu trước đây đã được thực hiện để khám phá mối liên hệ giữa việc có các mối quan hệ tình cảm lãng mạn và các khía cạnh khác nhau của sự phát triển cá nhân ở thanh thiếu niên và sinh viên đại học. Sự phát triển cá nhân ở đây bao gồm kết quả học tập, sức khỏe tâm lý và cảm xúc, kỹ năng giao tiếp giữa các cá nhân và hành vi. Một số nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ tiêu cực giữa việc đang trong mối quan hệ, sống thử, có quan hệ tình dục, hoặc có thai so với kết quả học tập. Ví dụ, việc đang trong mối quan hệ tình cảm hiện tại tương quan tiêu cực đáng kể với thành tích học tập của sinh viên (Ting Tin Tin, 2024).
Một số ý kiến cho rằng việc có mối quan hệ lành mạnh có thể giúp sinh viên học tập tốt hơn khi họ động viên nhau học hành chăm chỉ (Nakijoba, 2020). Tác động tích cực hay tiêu cực có thể phụ thuộc vào đối tác; nếu đối tác khuyến khích học tập thì tốt, nếu không thì có thể dẫn đến thất bại (Wang, 2024). Một nghiên cứu cho thấy mối quan hệ lãng mạn tuổi teen không nhất thiết phải có tác động tiêu cực đến sự phát triển học tập. Một nghiên cứu khác tìm thấy mối liên hệ không đáng kể giữa chất lượng mối quan hệ và điểm số.
Các cơ chế giải thích tác động này bao gồm: việc dành thời gian cho mối quan hệ và các trách nhiệm liên quan (như việc nhà, chăm sóc con cái) làm giảm thời gian học…, mức độ căng thẳng tăng cao, sự thay đổi tâm lý sau khi chia tay, và ảnh hưởng của đối tác (Nakijoba, 2020).
Bối cảnh văn hóa cũng quan trọng. Ở Trung Quốc, trong môi trường áp lực cao phản đối mối quan hệ lãng mạn tuổi teen, việc có mối quan hệ lãng mạn có tác động tiêu cực mạnh hơn đến sự phát triển học tập (Jin Honghao, 2021).
Mối quan hệ lãng mạn ở tuổi teen có thể liên quan đến mức độ trầm cảm cao hơn và các hành vi hướng ngoại. Việc kết thúc mối quan hệ lãng mạn có thể ảnh hưởng đến tâm lý của người trẻ và gây mất tự tin hoặc thậm chí dẫn đến trầm cảm. Các sự kiện tiêu cực trong mối quan hệ lãng mạn có liên quan đến cảm xúc tiêu cực ngay lập tức và sau đó. (Zhiyan Chen, 2009).