Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Brokeback Mountain là một tác phẩm điện ảnh có sức ảnh hưởng mạnh mẽ, không chỉ trong việc khắc họa tình yêu đồng giới mà còn trong cách nó thách thức những khuôn mẫu về giới và sự nam tính. Tuy nhiên, dù bộ phim đã nhận được nhiều phân tích từ góc độ văn hóa và xã hội, cách nó sử dụng chính kịch tâm lý, cơ thể, và sự kìm nén để phản ánh những áp lực của xã hội đối với tình yêu đồng tính vẫn chưa được nghiên cứu sâu sắc. Do đó, nghiên cứu này là cần thiết để làm rõ cách bộ phim khai thác những yếu tố này nhằm thể hiện sự giằng xé giữa ham muốn cá nhân và các chuẩn mực xã hội áp đặt.
Bằng cách áp dụng lý thuyết của Linda Williams về “body genres” và chính kịch tâm lý, nghiên cứu này góp phần mở rộng cách tiếp cận truyền thống trong nghiên cứu điện ảnh, đặc biệt là về cách phim sử dụng cơ thể và cảm xúc để truyền tải những trải nghiệm bị kìm nén. Hơn nữa, trong bối cảnh điện ảnh ngày càng quan tâm đến sự đa dạng giới tính và tính dục, việc phân tích Brokeback Mountain giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách điện ảnh tái hiện những đau khổ và mất mát của cộng đồng LGBTQ+ trong một thế giới đầy định kiến.
Ngoài giá trị học thuật, nghiên cứu này còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc thúc đẩy nhận thức về tình yêu đồng giới và những áp lực mà cộng đồng LGBTQ+ phải đối mặt. Khi các cuộc thảo luận về bình đẳng giới và quyền LGBTQ+ ngày càng trở nên quan trọng, việc tìm hiểu cách Brokeback Mountain sử dụng chính kịch tâm lý để kể câu chuyện về sự kìm nén và mất mát không chỉ giúp mở rộng tư duy phê bình điện ảnh mà còn góp phần thay đổi nhận thức xã hội về tình yêu và bản dạng giới.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Các nghiên cứu về Brokeback Mountain đã khám phá ý nghĩa văn hóa, điện ảnh và những chủ đề quan trọng của bộ phim. Jono Van Belle (2015) phân tích cách các góc nhìn văn hóa khác nhau ảnh hưởng đến cách người xem tiếp nhận câu chuyện, đặc biệt tập trung vào phản ứng của khán giả từ nhiều bối cảnh đa dạng. Ông sử dụng lý thuyết điện ảnh và tự sự học để xem xét cả truyện ngắn của Annie Proulx và phiên bản phim, qua đó làm rõ cách chủ đề về đồng tính luyến ái và cuộc sống nông thôn được nhìn nhận khác nhau ở từng nền văn hóa.
Gary Needham (2010) đặt Brokeback Mountain trong bối cảnh thể loại phim miền Tây, phân tích cách tác phẩm thách thức những quy chuẩn truyền thống. Ông nhấn mạnh việc bộ phim phá vỡ hình mẫu người đàn ông mạnh mẽ, cứng cỏi vốn là biểu tượng của thể loại miền Tây, từ đó làm lung lay nền tảng bảo thủ và dị tính của dòng phim này qua góc nhìn queer. Phân tích của Needham đặc biệt quan trọng khi bàn về nam tính và sự kìm nén, bởi nó cho thấy bộ phim đã tái hiện hình ảnh người hùng miền Tây không phải như một biểu tượng bất khả chiến bại, mà như một con người giằng xé giữa cảm xúc và ham muốn.
Kylo-Patrick R. Hart (2010) tập trung vào tác động văn hóa của Brokeback Mountain đối với sự hiện diện của LGBTQ+ trong Hollywood, lập luận rằng bộ phim đánh dấu một bước ngoặt quan trọng cho các câu chuyện queer trong dòng phim chính thống. Ông theo dõi ảnh hưởng của Brokeback Mountain lên các bộ phim LGBTQ+ sau này, đặc biệt là cách nó giúp mở rộng sự hiện diện của các câu chuyện queer trong điện ảnh đại chúng. Nghiên cứu này kế thừa công trình của Hart để làm rõ cách bộ phim khắc họa tình yêu đồng giới theo truyền thống chính kịch tâm lý, nơi nỗi đau và sự giằng xé cảm xúc đóng vai trò trung tâm.
Naroa Zubillaga (2024) so sánh Brokeback Mountain với The Power of the Dog, phân tích cách cả hai bộ phim lên án chứng sợ đồng tính trong bối cảnh miền Tây nước Mỹ. Nghiên cứu của bà tập trung vào sự xung đột giữa bản dạng queer và hình mẫu cao bồi nam tính, qua đó làm sáng tỏ những áp lực xã hội dẫn đến sự kìm nén của Ennis và Jack. Bằng cách nhấn mạnh những tổn thương mà chứng sợ đồng tính nội tâm gây ra, nghiên
cứu của Zubillaga góp phần quan trọng vào chủ đề về nỗi đau queer trong khung chính kịch tâm lý mà nghiên cứu này hướng đến.
Claire Todd (2009) nghiên cứu cách Brokeback Mountain sử dụng không gian và phong cảnh để thể hiện sự kìm nén. Bà lập luận rằng bộ phim phá vỡ quy chuẩn không gian của thể loại miền Tây khi đặt câu chuyện queer vào trung tâm. Phân tích của bà về sự đối lập giữa không gian bên trong và bên ngoài, giữa thiên nhiên hoang dã và xã hội, cũng như giữa tự do và áp bức giúp làm rõ cách bộ phim dùng hình ảnh để diễn đạt sự giằng xé nội tâm. Nghiên cứu này sẽ kết hợp những quan điểm của Todd để xem xét mối liên hệ giữa cơ thể nhân vật, chính kịch tâm lý và các ẩn dụ không gian trong phim.
Bên cạnh đó, một nghiên cứu của Đại học Miami (2008) đã phân tích tác động xã hội của Brokeback Mountain, làm rõ cách bộ phim ảnh hưởng đến những thảo luận công khai về vấn đề LGBTQ+. Nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò của bộ phim trong việc nâng cao nhận thức về các mối quan hệ đồng giới, đặc biệt trong bối cảnh vùng nông thôn nước Mỹ. Khi xem xét phản ứng của công chúng và ý nghĩa văn hóa của bộ phim, nghiên cứu này mang đến một góc nhìn giá trị về cách chính kịch tâm lý có thể khơi gợi sự đồng cảm và thách thức những chuẩn mực xã hội cố hữu.
Dù các nghiên cứu trước đây đã cung cấp nhiều góc nhìn về Brokeback Mountain, vẫn còn những khía cạnh chưa được khám phá sâu. Hầu hết các nghiên cứu tập trung vào tác động văn hóa, sự tái cấu trúc thể loại miền Tây, hoặc ý nghĩa không gian và xã hội trong cách bộ phim thể hiện đồng tính luyến ái. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về cách bộ phim sử dụng chính kịch tâm lý, sự biểu đạt cơ thể mãnh liệt (bodily excess), và sự kìm nén queer để khắc họa sự giằng xé giữa ham muốn cá nhân và áp lực xã hội.
Nghiên cứu này sẽ lấp đầy khoảng trống đó bằng cách vận dụng lý thuyết của Linda Williams về chính kịch tâm lý và body genres để phân tích cách Brokeback Mountain thể hiện nỗi đau và sự kìm nén thông qua cơ thể nhân vật và các yếu tố thị giác. Qua đó, nghiên cứu không chỉ mở rộng hiểu biết về bộ phim mà còn mang đến góc nhìn mới về cách chính kịch tâm lý có thể trở thành công cụ diễn đạt những trải nghiệm queer bị áp chế trong một xã hội bảo thủ.
Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu này đóng góp vào các thảo luận về hình ảnh queer trong điện ảnh bằng cách chỉ ra cách Brokeback Mountain kết hợp chính kịch tâm lý và sự bộc phát cơ thể để khắc họa một câu chuyện tình đồng giới vừa mang tính cá nhân sâu sắc, vừa chịu sự chi phối mạnh mẽ của các áp lực xã hội. Đồng thời, nghiên cứu mở rộng lý thuyết của Linda Williams bằng cách áp dụng nó vào điện ảnh queer—một lĩnh vực thường bị bỏ qua trong các thảo luận về thể loại cơ thể (“body genres”).
Hơn thế nữa, nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò của chính kịch tâm lý như một công cụ điện ảnh đầy sức mạnh trong việc tái hiện những bản dạng bị gạt ra bên lề, khơi gợi sự thấu cảm và thách thức những khuôn mẫu truyền thống về giới tính và tình dục. Bằng cách tập trung vào sự giao thoa giữa chính kịch tâm lý, sự bộc phát cơ thể và sự kìm nén queer, nghiên cứu sẽ mang đến những góc nhìn mới về cách Brokeback Mountain chuyển hóa các quy ước điện ảnh quen thuộc để kể một câu chuyện về tình yêu, mất mát và nỗi đau khi phải tồn tại trong một thế giới từ chối chấp nhận những khát khao vượt ngoài chuẩn mực.