Kỹ năng nghe là một phần không thể thiếu của việc học ngôn ngữ bởi nó là nền tảng cho các kỹ năng ngôn ngữ khác. Nó không chỉ giúp người học phát triển vốn từ vựng, tham gia giao tiếp hiệu quả mà còn giúp họ cải thiện khả năng sử dụng ngôn ngữ (Barker, 1971). Dù vậy, việc phát triển kỹ năng nghe trong ngôn ngữ thứ hai hoặc ngoại ngữ dường như cần nhiều nỗ lực hơn so với trong tiếng mẹ đẻ bởi người học ngôn ngữ thứ hai và ngoại ngữ ít có môi trường để tiếp xúc và luyện tập với người bản ngữ hơn. Vì thế, họ cần phải tìm kiếm các nguồn tài liệu khác để luyện tập kỹ năng nghe thường xuyên. Một trong những nguồn tài liệu phổ biến mà người học ngoại ngữ tìm đến là các tài liệu nghe nhìn (audiovisual materials). Trong đó, phụ đề (captioning) đóng vai trò là công cụ giúp người học hình dung ra những thứ họ nghe được, đặc biệt là khi ngôn ngữ của tài liệu vượt quá trình độ của họ. Rất nhiều nghiên cứu đã nhấn mạnh ảnh hưởng tích cực của phụ đề video tới việc học ngoại ngữ, chẳng hạn như trong nâng cao kỹ năng nghe hiểu (Hsu et al., 2013; Winke et al., 2010), thúc đẩy việc học từ vựng (Bird & Williams, 2002; Montero Perez et al., 2014), hay giảm thiểu căng thẳng lo âu cho học sinh (Vanderplank, 1988). Tuy nhiên, chỉ có rất ít nghiên cứu đề cập đến phụ đề video thật sự ảnh hưởng như thế nào đến quá trình nghe, hay cụ thể hơn là những chiến thuật mà người học sử dụng trong quá trình nghe để nắm được các thông tin trong tài liệu (Hosogoshi, 2016). Dù vậy, hiểu được quá trình này cũng vô cùng quan trọng bởi nó giúp các giáo viên ngoại ngữ và cả các sinh viên theo học các chuyên ngành về sư phạm ngoại ngữ tối ưu hóa việc sử dụng các tài liệu nghe nhìn để hỗ trợ phát triển kỹ năng nghe của học sinh. Đặc biệt, với các giáo viên và sinh viên ngành sư phạm của trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội, đây là một lĩnh vực chưa thực sự có nhiều công trình nghiên cứu liên quan. Những vấn đề trên là cơ sở để chúng tôi tiến hành nghiên cứu ảnh hưởng của phụ đề tiếng Anh tới chiến lược nghe hiểu của sinh viên năm 3 khoa Sư phạm Tiếng Anh, trường Đại học Ngoại Ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội.
Trường Đại học Ngoại ngữ – ĐHQGHN
