Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Việc nghiên cứu giá trị các câu hỏi trong bộ phim “Le Papillon” mang tính cấp thiết cả về mặt học thuật lẫn thực tiễn. Trong quá trình học tập ngôn ngữ học và ngữ dụng học tiếng Pháp, sinh viên thường gặp khó khăn trong việc nhận diện và sử dụng các câu hỏi với những giá trị ngữ dụng khác nhau, không chỉ giới hạn ở chức năng yêu cầu thông tin mà còn bao gồm biểu đạt cảm xúc, phản ánh tư duy, hoặc xây dựng mối quan hệ. Bộ phim “Le Papillon” của đạo diễn Philippe Muyl, với các tương tác giàu sắc thái giữa hai nhân vật chính Julien và Elsa, cung cấp một ngữ liệu phong phú để phân tích các giá trị ngữ dụng của câu hỏi. Nghiên cứu này không chỉ giúp làm sáng tỏ các khía cạnh ngôn ngữ học ứng dụng mà còn hỗ trợ việc giảng dạy tiếng Pháp, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về cách sử dụng câu hỏi trong các ngữ cảnh giao tiếp đa dạng.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Các nghiên cứu trước đây về câu hỏi và giá trị ngữ dụng đã cung cấp nền tảng lý thuyết quan trọng cho đề tài này. Theo Prévost (2020), câu hỏi là một trong những phương thức của câu, bên cạnh khẳng định, mệnh lệnh và cảm thán, với vai trò trung tâm trong giao tiếp. Trong cuốn “Cú pháp học” của ông Trần Thế Hùng (2005) nhấn mạnh rằng câu hỏi là một loại hành vi ngôn ngữ đặc biệt, có mối liên hệ phức tạp với các hành vi khác. John L. Austin (1997) và John R. Searle (1982) trong “Théorie des actes de langage – Lý thuyết hành vi ngôn ngữ” đã phân tích câu hỏi qua ba khía cạnh: hành vi phát ngôn (locutoire), hành vi ý định (illocutoire) và hành vi tác động (perlocutoire), nhấn mạnh rằng câu hỏi không chỉ yêu cầu thông tin mà còn mang nhiều ý định giao tiếp khác. Giáo trình về ngữ dụng học tiếng Pháp của ông Trịnh Đức Thái và bà Trịnh Bích Thủy (2024) bổ sung khái niệm về các điều kiện thành công của hành vi ngôn ngữ, nhấn mạnh vai trò của ngữ cảnh trong việc giải mã ý nghĩa. Các nghiên cứu của Fontanier (1968), Borillo (1981) và Bally (1909) về câu hỏi tu từ đã làm rõ chức năng biểu cảm và phong cách của loại câu hỏi này.
Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung cụ thể vào giá trị ngữ dụng của câu hỏi trong ngữ liệu điện ảnh, đặc biệt là trong bộ phim “Le Papillon”. Các nghiên cứu trước chủ yếu phân tích câu hỏi trong văn bản học thuật hoặc giao tiếp đời thường, thiếu sự tập trung vào ngữ cảnh điện ảnh nơi các tương tác mang tính biểu tượng và cảm xúc cao. Do đó, nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống bằng cách phân tích các câu hỏi trong “Le Papillon” để làm sáng tỏ vai trò của chúng trong việc xây dựng mối quan hệ và truyền tải cảm xúc.
Ý nghĩa khoa học
Đề tài mang tính mới và tiên tiến khi áp dụng lý thuyết hành vi ngôn ngữ vào phân tích ngữ liệu điện ảnh, cụ thể là bộ phim “Le Papillon”. Việc xác định và phân tích các giá trị ngữ dụng của câu hỏi (như yêu cầu, khẳng định, phản ánh, mỉa mai) trong bối cảnh điện ảnh không chỉ làm giàu hiểu biết về ngữ dụng học mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về cách ngôn ngữ xây dựng mối quan hệ và cảm xúc trong nghệ thuật. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong giảng dạy tiếng Pháp, giúp sinh viên nắm bắt tốt hơn các sắc thái ngữ dụng của câu hỏi trong giao tiếp thực tế và văn hóa.