Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Trong bối cảnh đổi mới phương pháp dạy và học ngoại ngữ, việc tìm kiếm những công cụ hỗ trợ hiệu quả để nâng cao năng lực ngôn ngữ, đặc biệt là kỹ năng viết, đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của người học và người dạy. Đề tài nghiên cứu này xuất phát từ những nhu cầu thực tiễn sau:
Kỹ năng viết là yếu tố then chốt trong việc học tiếng Pháp:
Viết không chỉ là phương tiện giúp người học thể hiện suy nghĩ, cảm xúc mà còn góp phần củng cố kiến thức ngữ pháp, từ vựng và phát triển tư duy mạch lạc, logic. Đây là kỹ năng cần thiết trong quá trình học tập và giao tiếp bằng tiếng Pháp.
Sinh viên năm nhất Khoa Pháp gặp khó khăn trong kỹ năng viết:
Do phần lớn sinh viên bắt đầu học tiếng Pháp từ khi vào đại học, nên chưa có nền tảng ngôn ngữ vững chắc, dẫn đến hạn chế trong việc triển khai ý tưởng, sắp xếp bố cục bài viết và diễn đạt một cách rõ ràng, chính xác.
Sơ đồ tư duy là công cụ hỗ trợ hữu ích nhưng chưa được khai thác hiệu quả:
Với khả năng giúp tổ chức thông tin trực quan, liên kết ý tưởng logic và kích thích tư duy sáng tạo, sơ đồ tư duy có tiềm năng lớn trong việc hỗ trợ sinh viên nâng cao chất lượng bài viết. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn mới và chưa được áp dụng rộng rãi trong thực tế giảng dạy kỹ năng viết tiếng Pháp.
Tóm lại, trước thực trạng sinh viên còn nhiều hạn chế trong kỹ năng viết và nhu cầu đổi mới phương pháp học tập hiệu quả, việc nghiên cứu và ứng dụng sơ đồ tư duy vào quá trình viết là cần thiết và mang tính thực tiễn cao. Đề tài không chỉ góp phần cải thiện chất lượng học tập của sinh viên năm nhất mà còn mở ra những hướng đi mới trong giảng dạy.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Phân tích toàn diện các tài liệu và công trình nghiên cứu liên quan (trong nước/quốc tế), những vấn đề đã được giải quyết trong các nghiên cứu trước đây và từ đó chỉ ra được tại sao cần thực hiện nghiên cứu này). Lưu ý, danh mục các tài liệu tham khảo phải được trích dẫn rõ ràng.
Trong những năm gần đây, việc áp dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy kỹ năng viết tiếng Pháp đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu của Dagiuani (2020) và Khiati (2020) đã chứng minh rằng sơ đồ tư duy là công cụ hữu ích giúp người học tổ chức ý tưởng, cải thiện cấu trúc văn bản và tăng cường khả năng tư duy sáng tạo trong quá trình viết. Tại Việt Nam, nghiên cứu của Phạm Thị Diệu Linh (2021) cho thấy việc áp dụng sơ đồ tư duy trực tuyến giúp sinh viên phát triển ý tưởng và sắp xếp nội dung một cách mạch lạc, khoa học, đồng thời củng cố và phát triển tư duy độc lập. Bên cạnh đó, Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (2023) đã đề xuất quy trình dạy học viết văn bản thông tin dựa trên cách tiếp cận tiến trình – thể loại, nhằm phát triển năng lực viết và tư duy cho học sinh. Tuy nhiên, hiện vẫn còn thiếu các nghiên cứu thực nghiệm cụ thể về việc áp dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy kỹ năng viết tiếng Pháp cho sinh viên năm nhất, trình độ bắt đầu học tiếng Pháp tại Việt Nam. Do đó, chúng tôi quyết định thực hiện nghiên cứu này bằng cách đánh giá hiệu quả của việc sử dụng sơ đồ tư duy trong việc cải thiện chất lượng bài viết của sinh viên năm nhất khoa Ngôn ngữ và văn hóa Pháp.
Ý nghĩa khoa học
Trong bối cảnh giáo dục hiện đại chú trọng đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập, đặc biệt là trong lĩnh vực dạy và học ngoại ngữ, đề tài này mang lại ý nghĩa khoa học rõ rệt khi tập trung nghiên cứu một công cụ còn khá mới mẻ là sơ đồ tư duy trong việc hỗ trợ phát triển kỹ năng viết tiếng Pháp cho sinh viên năm nhất.
Tính mới của đề tài thể hiện ở việc kết hợp giữa lý thuyết về sơ đồ tư duy và thực tiễn giảng dạy kỹ năng viết tiếng Pháp. Cho đến nay, tuy sơ đồ tư duy đã được áp dụng trong một số lĩnh vực giáo dục, nhưng việc nghiên cứu ứng dụng công cụ này một cách cụ thể, có hệ thống vào quá trình xây dựng bài viết tiếng Pháp trong môi trường đại học, đặc biệt tại khoa Ngôn ngữ và văn hóa Pháp vẫn còn khá hạn chế. Đây chính là lý do mà đề tài hướng đến để nghiên cứu.
Bên cạnh đó, đề tài không chỉ dừng lại ở việc phân tích hiệu quả học tập thông qua kết quả bài viết, mà còn khai thác góc nhìn của người học, từ đó đưa ra những đánh giá toàn diện hơn về tính khả thi và thực tiễn của phương pháp. Chính yếu tố này góp phần nâng cao tính khoa học và giá trị ứng dụng của nghiên cứu, đồng thời mở ra hướng đi mới trong việc cải tiến phương pháp giảng dạy kỹ năng viết cho sinh viên tiếng Pháp.