Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Bài nghiên cứu sẽ phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn chuyên ngành của sinh viên QH.2022 đồng thời cung cấp thông tin về xu hướng biến động thị trường việc làm ngôn ngữ Đức, từ đó hỗ trợ sinh viên lựa chọn được định hướng nghề nghiệp phù hợp với nhu cầu của bản thân và xã hội, đồng thời có thể hỗ trợ thêm cho khoa và nhà trường trong việc định hướng và tư vấn nghề nghiệp cho sinh viên một cách hiệu quả. Về phía doanh nghiệp, bài nghiên cứu này có thể giúp phía doanh nghiệp kết nối với sinh viên dễ dàng hơn, hiểu được những mong muốn, nhu cầu của sinh viên và tạo ra những cơ hội việc làm triển vọng trong tương lai.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Trong thời gian gần đây, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện tại Việt Nam về những vấn đề được đề cập đến trong đề tài nghiên cứu khoa học này:
- Tình hình của thị trường lao động Việt Nam trong những năm gần đây: Nghiên cứu “Người lao động trong nền kinh tế GIG: Cơ hội và thách thức cho thị trường lao động Việt Nam” của Phạm Minh Hiếu (2023) chỉ ra rằng thị trường lao động Việt Nam ngày càng thú hút nhiều vốn đầu tư từ nước ngoài, đồng thời người lao động trở nên linh hoạt, tự do hơn. Ngoài ra theo số liệu tổng hợp từ Bộ Lao động – Thương binh và xã hội Việt Nam (quý I 2022 – quý III 2024), những yếu tốt như lực lượng lao động trẻ, trình độ học vấn của người lao động, v.v. tác động đáng kể tới tình hình thị trường lao động của Việt Nam.
- Tác động của thị trường lao động tới lực lượng lao động nhóm ngành ngôn ngữ, đặc biệt là ngôn ngữ Đức: Nghiên cứu “Đáp ứng nhu cầu tương lai: tầm nhìn ngắn hạn về mối tương quan giữa lực lượng lao động và năng lực ngoại ngữ trong xã hội Việt Nam” của Nguyễn Thị Thu Hiên (2023) chỉ ra ngôn ngữ là công cụ để giao tiếp, đàm phán và hợp tác trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay. Người lao động sở hữu năng lực ngoại ngữ sẽ có cơ hội làm việc ở nhiều lĩnh vực như: giáo dục, dịch thuật, du lịch, quan hệ quốc tế, v.v.. Đồng thời theo dữ liệu từ Tổng cục Thống kê Việt Nam xuất bản vào năm 2018, tính đến năm 2016, Việt Nam đã thu hút được nhiều vốn đầu tư nước ngoài, nổi bật là Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Đài Loan v.v.. Khảo sát “AHK World Business Outlook – Kết quả Mùa Thu 2024” của Phòng Công nghiệp và Thương mại Đức tại Việt Nam cho rằng Đức đang có những bước đầu tư lớn vào Việt Nam, đồng thời các doanh nghiệp cũng đang có nhu cầu tăng tuyển dụng lao động Việt Nam ở Đức. Đồng thời nguồn lao động Việt Nam làm việc trong khối ngành ngôn ngữ cũng đang đáp ứng tốt các yêu cầu từ nhà tuyển dụng Đức và tiềm năng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai vẫn đang rất rộng mở.
- Ảnh hưởng của thị trường lao động đến giáo dục và định hướng nghề nghiệp: Trong nghiên cứu “Thiết lập một cơ chế thông tin hiệu quả cho mối quan hệ cung – cầu giữa giáo dục đại học và thị trường lao động” của Lê Đình Sơn đã chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa thị trường lao động và giáo dục. Trong đó thị trường lao động đặt ra các yêu cầu về kỹ năng, kiến thức; từ đó các trường đại học sẽ phát triển các chương trình đào tạo phù hợp và đáp ứng được những đòi hỏi của thị trường. Theo nghiên cứu “Những định hướng giá trị xã hội – nghề nghiệp cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay” vào 2018, Nguyễn Phương Thảo đề cập đến những công cụ tìm hiểu thị trường lao động của sinh, có thể là thông qua các kênh thông tin như báo cáo việc làm, trang web tuyển dụng, sự kiện nghề nghiệp, v.v..
Nhìn chung, các đề tài đều chỉ ra những mối liên hệ quan trọng giữ thị trường lao động và người lao động trong các ngành nghề liên quan đến ngôn ngữ Đức hiện nay. Tuy nhiên những nghiên cứu về nhóm đối tượng cụ thể là sinh viên ngành ngôn ngữ nói chung và ngôn ngữ Đức nói riêng vẫn còn ít. Ngoài ra, những đề xuất về giải pháp kết nối doanh nghiệp và sinh viên để tạo ra những cơ hội việc làm tốt hơn cũng chưa được bàn sâu sắc trong các nghiên cứu trước đó. Vì vậy, nghiên cứu sẽ chỉ ra những số liệu nghiên cứu tác động của thị trường việc làm đã, đang và sẽ có thể ảnh hưởng đến việc định hướng chuyên ngành của sinh viên.
Ý nghĩa khoa học
Thị trường lao động ngôn ngữ Đức từ năm 2022 đến 2024 đã có những biến động lớn, tạo ra những cơ hội và đồng thời cả những thách thức không hề nhỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định lựa chọn chuyên ngành của sinh viên khoa NN&VH Đức QH.2022 trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN. Đặc biệt QH.2022 là khóa đầu tiên được áp dụng khung chương trình đào tạo mới, qua đó sinh viên có thể tự do lựa chọn chuyên ngành dựa trên mục tiêu và nhu cầu của mỗi cá nhân. Đây là bước đột phá mới nhất mà chưa được triển khai ở các khóa sinh viên thuộc khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Đức trước đây. Nghiên cứu sẽ xác định mối quan hệ giữa xu hướng thị trường lao động và định hướng nghề nghiệp của sinh viên, tìm hiểu những yếu tố thị trường lao động nào tác động mạnh mẽ nhất đến việc lựa chọn nghề nghiệp, phân tích ảnh hưởng của những biến động trên thị trường lao động đến định hướng nghề nghiệp của sinh viên, và đánh giá mức độ ảnh hưởng của thị trường lao động theo từng nhóm ngành học khác nhau. Điều này giúp cho sinh viên có cái nhìn sâu sắc về xu hướng lựa chọn chuyên ngành trong bối cảnh kinh tế, xã hội đang thay đổi nhanh chóng; đồng thời sẽ đóng góp vào việc nâng cao chất lượng đào tạo, từ đó tạo ra nguồn nhân lực đáp ứng tốt hơn yêu cầu của xã hội.