Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự lan tỏa mạnh mẽ của làn sóng Hallyu, phim truyền hình Hàn Quốc đã và đang trở thành một phần quen thuộc trong đời sống giải trí và văn hóa tinh thần của giới trẻ Việt Nam, đặc biệt là sinh viên các trường đại học đào tạo về ngôn ngữ và văn hóa Hàn Quốc. Trong đó, hình tượng nữ chính được xây dựng trong phim ngày càng đa dạng, hiện đại và độc lập, đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng người xem. Không chỉ đơn thuần mang chức năng giải trí, hình ảnh nữ chính còn truyền tải các quan niệm xã hội về giới, sự nghiệp, tình yêu cũng như quyền tự chủ của phụ nữ trong xã hội hiện đại. Với những người trẻ đang trong quá trình hình thành thế giới quan và định hình quan điểm sống, nhất là những sinh viên yêu thích phim truyền hình Hàn Quốc, những hình tượng này có sức ảnh hưởng nhất định đến cách họ suy nghĩ và nhìn nhận vai trò cũng như giá trị của người phụ nữ trong xã hội ngày nay. Trước sự phổ biến và ảnh hưởng đó, việc nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của hình tượng nữ chính trong phim truyền hình Hàn Quốc đến nhận thức và hành vi của sinh viên trở nên cần thiết. Đây là bước quan trọng để hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa tiếp nhận văn hóa đại chúng và sự hình thành quan điểm trong giới trẻ hiện nay, đặc biệt là sinh viên Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Hwa-Jeong Lee (2012) 멜로드라마에 나타나는 여성 대립자 유형의 변화 (1990년부터 2011년까지) (tạm dịch: Sự thay đổi của nhân vật nữ đối địch xuất hiện trong phim truyền hình tình cảm (1990 – 2011)): sử dụng mô hình tác tố của Greimas để phân tích sự thay đổi của nhân vật nữ đối địch trong 27 bộ phim truyền hình tình cảm Hàn Quốc có tỷ suất người xem cao nhất trong giai đoạn 1990 – 2011. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hình ảnh nhân vật nữ đối địch có sự thay đổi đáng kể sau năm 2005, từ những người phụ nữ mạnh mẽ, độc lập sang những người dịu dàng, nữ tính và phụ thuộc hơn. Điều này cho thấy sự thay đổi trong các khuôn mẫu về giới và có thể ảnh hưởng đến cách khán giả nữ tiếp nhận và hình thành hình ảnh về bản thân. Lisa M., Hye Eun Lee (2013) Korean wave: Enjoyment factors of Korean dramas in the US: Sử dụng lý thuyết khuynh hướng (Disposition Theory) để lý giải tại sao khán giả Mỹ yêu thích phim truyền hình Hàn Quốc, thông qua hai tác phẩm tiêu biểu là Personal Preference và Secret Garden. Kết quả cho thấy việc hình thành cảm tình mạnh mẽ với nhân vật là yếu tố then chốt thúc đẩy sự thưởng thức. Phân tích hồi quy đa biến chỉ ra rằng đánh giá tích cực về nhân vật có liên hệ chặt chẽ với mức độ yêu thích phim, trong khi sự quen thuộc với văn hóa Hàn Quốc lại có ảnh hưởng tiêu cực đến sự thưởng thức, đặc biệt ở nam giới. Kết luận cho rằng lý thuyết khuynh hướng có thể lý giải xu hướng xem phim xuyên văn hóa và dự đoán mức độ yêu thích của người xem. Ooi Lay Hoon, Tara (2015) The Ef ects of Korean Wave on Young Women’s Perception of Romantic Relationship. Taylor’s University: Nghiên cứu này xem xét ảnh hưởng của làn sóng Hàn Quốc đến nhận thức của phụ nữ trẻ về mối quan hệ lãng mạn. Sử dụng lý thuyết gieo cấy truyền thông (Cultivation Theory), nghiên cứu tiến hành phân tích nội dung của 20 bộ phim truyền hình Hàn Quốc và khảo sát 800 phụ nữ trẻ để xác định tác động của việc tiêu thụ phim truyền hình Hàn Quốc đến quan điểm của họ. Nghiên cứu phát hiện rằng việc tiếp xúc thường xuyên với các mô hình tình yêu lý tưởng hóa trong phim có thể ảnh hưởng đến kỳ vọng và quan niệm về tình yêu thực tế của người xem. Omoniyi F., Ayo C., Taiwo A. (2019) Broadcast Media Entertainment and Attitude Cultivation: A Study of Obscene Programme Viewership by College Students: sử dụng khung lý thuyết gieo cấy (Cultivation Theory) và lý thuyết sử dụng và hài lòng (Uses and Gratification Theory) để phân tích ảnh hưởng của các chương trình giải trí truyền hình đến hành vi và thái độ của sinh viên đại học. Kết quả cho thấy sinh viên trẻ thường xuyên tiếp xúc với nội dung giải trí như phim truyền hình và video ca nhạc, từ đó hình thành các xu hướng hành vi lệch chuẩn do ảnh hưởng từ các yếu tố khiêu dâm, bạo lực hoặc phản văn hóa. Đồng thời, nghiên cứu nhấn mạnh việc giới trẻ có xu hướng tìm kiếm sự thỏa mãn cá nhân từ nội dung truyền hình, dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức và hành vi. Bùi Thị Hương (2022) Ảnh Hưởng Của Phim Truyền Hình Hàn Quốc Đối Với Lối Sống Của Công Chúng Thành Phố Hồ Chí Minh: tập trung vào việc phân tích ảnh hưởng của phim truyền hình Hàn Quốc đến lối sống của công chúng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thông qua khảo sát và phỏng vấn người dân ở các quận nội thành và huyện ngoại, nghiên cứu chỉ ra rằng phim Hàn Quốc không chỉ là sản phẩm giải trí mà còn tác động đến nhiều khía cạnh trong đời sống người dân. Cụ thể, phim Hàn ảnh hưởng đến cách ăn mặc, cách giao tiếp, quan niệm về tình yêu và gia đình, cũng như thói quen tiêu dùng và thẩm mỹ của người xem. Phan Thị Kim Anh (2023) Ảnh hưởng Hàn lưu đến giới trẻ Việt Nam (Từ góc nhìn của một người làm giáo dục): phân tích ảnh hưởng của làn sóng Hàn lưu đến giới trẻ Việt Nam, đặc biệt là thế hệ 8x – 9x, từ góc nhìn giáo dục. Nghiên cứu tập trung vào hai khía cạnh chính: đời sống tinh thần (bao gồm lối sống, quan hệ xã hội, tiếp nhận phim ảnh và âm nhạc Hàn Quốc) và sinh hoạt tiêu dùng – thể chất (thời trang, mỹ phẩm và võ thuật Hàn Quốc). Tác giả đánh giá Hàn lưu vừa mang lại cơ hội học hỏi, làm mới phong cách sống, vừa tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến bản sắc văn hóa. Qua đó, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp nhận có chọn lọc và giữ gìn giá trị truyền thống trong bối cảnh giao thoa văn hóa toàn cầu. Cao Thị Hải Bắc (2023) Khảo sát xu hướng tiêu dùng phim truyền hình Hàn Quốc tại Việt Nam. Trường Đại học Ngoại Ngữ – ĐHQGHN. Bài viết này cho thấy rằng phim truyền hình Hàn Quốc đã có ảnh hưởng sâu rộng đối với thói quen và nhận thức của khán giả Việt Nam, đặc biệt là đối với giới trẻ. Thêm vào đó, khi lựa chọn hình thức xem phim, người xem Việt Nam đang chuyển từ thói quen xem qua truyền hình sang các dịch vụ xem phim trực tuyến có bản quyền, thể hiện sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng và đánh giá cao về chất lượng nội dung. Nội dung phim, đặc biệt là thể loại tâm lý tình cảm, là yếu tố quan trọng nhất được khán giả yêu thích và đánh giá cao, cho thấy nhu cầu tìm kiếm những câu chuyện cảm động và chân thật về tình yêu và mối quan hệ gia đình. Những yếu tố này đều phản ánh sự ảnh hưởng mạnh mẽ của các bộ phim Hàn Quốc đến nhận thức và quan niệm của giới trẻ.
Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu này tập trung làm rõ ảnh hưởng của hình tượng nữ chính trong ba bộ phim truyền hình Hàn Quốc The Glory (Vinh quang trong thù hận, 2022 – 2023), Extraordinary Attorney Woo (Nữ luật sư kỳ lạ Woo Young Woo, 2022) và Twenty-Five, Twenty-One (Tuổi 25, Tuổi 21, 2022) đến nhận thức và hành vi của sinh viên Trường Đại học Ngoại Ngữ – ĐHQGHN. Qua đó, nghiên cứu không chỉ bổ sung vào lý thuyết về sự tiếp nhận và tác động của văn hóa đại chúng, mà còn mở rộng hiểu biết về cách thức các sản phẩm truyền thông ảnh hưởng đến quan điểm sống và giá trị của giới trẻ trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Khác với các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào tiếp nhận chung của phim Hàn tại Việt Nam, đề tài này tiếp cận ở góc độ cụ thể hơn: phân tích vai trò định hình nhận thức xã hội và giá trị giới thông qua hình tượng nữ chính. Bên cạnh đó, đề tài cũng cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc nghiên cứu tác động của phim truyền hình nước ngoài trong việc hình thành nhận thức và thái độ về các vấn đề xã hội. Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp vào việc phát triển các nghiên cứu văn hóa và truyền thông trong bối cảnh các nền văn hóa giao thoa, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc tìm hiểu tác động của phim ảnh đến nhận thức và hành vvi của sinh viên tại các cơ sở giáo dục đại học.