Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, sinh viên ngày càng được khuyến khích phát triển không chỉ năng lực ngôn ngữ mà còn cả năng lực liên văn hóa và kỹ năng mềm – đặc biệt là các kỹ năng giao tiếp và hợp tác trong môi trường đa văn hóa. Đối với sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Pháp – ULIS, VNU, chương trình trao đổi sinh viên là một cơ hội học tập và trải nghiệm quý giá, giúp các bạn rèn luyện năng lực học thuật đồng thời phát triển các kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết xung đột và thích ứng trong môi trường quốc tế. Tuy nhiên, hiện chưa có nhiều nghiên cứu cụ thể đánh giá tác động thực sự của những trải nghiệm trao đổi này đối với sự phát triển kỹ năng liên cá nhân của sinh viên. Trong khi đó, việc hiểu rõ những thay đổi về kỹ năng trước – sau chương trình sẽ giúp Khoa Pháp nói riêng và nhà trường nói chung thiết kế chương trình hiệu quả hơn, giúp sinh viên chủ động phát triển bản thân. Vì vậy, nghiên cứu này hướng đến phân tích ảnh hưởng của chương trình trao đổi đến năm nhóm kỹ năng chính: giao tiếp, thấu cảm, xây dựng quan hệ – hợp tác, quản lý xung đột và đàm phán, điều phối và hội nhập nhóm. Mục tiêu của đề tài là xác định những thay đổi trong kỹ năng liên cá nhân của sinh viên trước và sau khi tham gia chương trình trao đổi, từ đó đề xuất các cách tiếp cận phù hợp để tăng cường hiệu quả phát triển kỹ năng trong môi trường học thuật đa văn hóa.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các chương trình trao đổi sinh viên quốc tế được xem là một công cụ quan trọng để thúc đẩy quá trình học tập liên văn hoá và phát triển năng lực toàn diện của sinh viên. Nhiều công trình nghiên cứu quốc tế đã nhấn mạnh rằng việc tham gia chương trình trao đổi không chỉ giúp người học nâng cao năng lực ngôn ngữ mà còn góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển các kỹ năng liên cá nhân – yếu tố then chốt trong học tập, nghề nghiệp và cuộc sống. Theo Yukl (1998), kỹ năng liên cá nhân bao gồm khả năng giao tiếp hiệu quả, thấu hiểu người khác, làm việc nhóm, giải quyết xung đột và phối hợp hành động. Mumford et al. (2007) và Hanif & Tariq (2014) cũng chỉ ra rằng các kỹ năng như đồng cảm, thuyết phục, và năng lực điều phối nhóm là những kỹ năng thiết yếu cần phát triển trong môi trường quốc tế hóa. Các nghiên cứu của Brière et al. (2015) cho thấy rằng kỹ năng liên cá nhân không thể chỉ học qua lý thuyết mà cần được rèn luyện thông qua trải nghiệm thực tế, đặc biệt là trong bối cảnh đa văn hoá. Chính vì vậy, các chương trình trao đổi sinh viên trở thành một môi trường lý tưởng để thúc đẩy sự trưởng thành cá nhân, xây dựng tư duy cởi mở và khả năng hợp tác đa chiều. Tuy nhiên, tại Việt Nam, số lượng các nghiên cứu đánh giá tác động cụ thể của chương trình trao đổi đối với sự phát triển kỹ năng liên cá nhân của sinh viên, đặc biệt là sinh viên học tiếng Pháp, vẫn còn hạn chế. Do đó, đề tài này nhằm bổ sung thêm một góc nhìn thực tiễn, dựa trên số liệu điều tra trước – sau và phân tích phỏng vấn sâu, góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả của các chương trình trao đổi sinh viên trong giáo dục đại học.
Ý nghĩa khoa học
Về mặt lý thuyết, nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của chương trình trao đổi sinh viên trong việc phát triển các kỹ năng liên cá nhân – bao gồm giao tiếp, thấu cảm, hợp tác, đàm phán và phối hợp nhóm – trong môi trường học tập đa văn hóa. Công trình cũng đóng góp vào hệ thống hóa các khái niệm liên quan đến kỹ năng liên cá nhân trong giáo dục đại học, từ đó củng cố cơ sở lý luận cho việc tích hợp các yếu tố trải nghiệm quốc tế vào chương trình đào tạo ngoại ngữ và nhân lực toàn cầu. Đồng thời, nghiên cứu phân tích sự thay đổi kỹ năng của sinh viên trước và sau khi tham gia chương trình trao đổi, giúp nhận diện rõ hơn những yếu tố ảnh hưởng tích cực đến sự trưởng thành cá nhân và năng lực thích ứng của người học. Về mặt thực tiễn, công trình cung cấp dữ liệu thực nghiệm thông qua khảo sát định lượng và phỏng vấn định tính với sinh viên khoa Pháp đã tham gia chương trình trao đổi, từ đó đánh giá cụ thể mức độ thay đổi kỹ năng và những trải nghiệm điển hình trong môi trường quốc tế. Những kết quả này không chỉ làm sáng tỏ giá trị sư phạm của chương trình trao đổi mà còn có thể trở thành cơ sở để các cơ sở giáo dục, cán bộ phụ trách hợp tác quốc tế và giảng viên tham khảo trong việc thiết kế, triển khai và điều chỉnh các hoạt động trao đổi sinh viên. Nghiên cứu cũng mở ra triển vọng mở rộng mô hình đào tạo tích hợp trải nghiệm quốc tế trong nhiều lĩnh vực đào tạo khác.