Tổng quan:
Nhu cầu thực tiễn:
Trong bối cảnh đô thị hóa diễn ra nhanh chóng và chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng cao, việc nuôi thú cưng không chỉ còn là một sở thích cá nhân mà đã trở thành một xu hướng phổ biến ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam và Hàn Quốc. Thú cưng không chỉ mang lại niềm vui mà còn góp phần cải thiện sức khỏe tinh thần, tăng cường sự gắn kết xã hội và thúc đẩy các ngành dịch vụ liên quan. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích tích cực, văn hóa nuôi thú cưng cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là trong các vấn đề như quyền lợi động vật, hạ tầng dịch vụ và quản lý xã hội. So với Hàn Quốc, văn hóa nuôi thú cưng tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Nhận thức của người dân về trách nhiệm đối với thú cưng chưa đồng đều, tình trạng động vật bị bỏ rơi còn phổ biến, trong khi các chính sách quản lý và hệ thống dịch vụ chăm sóc thú cưng chưa thực sự hoàn thiện. Những bất cập này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của thú cưng mà còn tác động đến cộng đồng và môi trường sống. Do đó, việc nghiên cứu so sánh văn hóa nuôi thú cưng giữa Hàn Quốc và Việt Nam mang ý nghĩa thực tiễn quan trọng. Thông qua việc phân tích những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai quốc gia, nghiên cứu có thể rút ra các bài học kinh nghiệm, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao nhận thức, hoàn thiện hệ thống dịch vụ, cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp thú cưng tại Việt Nam trong tương lai.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan:
Vấn đề về thú cưng, phúc lợi động vật và pháp luật bảo vệ thú cưng đang ngày càng thu hút sự quan tâm trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu. Các công trình trong và ngoài nước đã đề cập đến xu hướng nuôi thú cưng, ý thức của cộng đồng đối với động vật nuôi cũng như các chính sách phúc lợi và pháp luật bảo vệ động vật. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung vào từng quốc gia riêng lẻ, chưa có nhiều nghiên cứu so sánh giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Do đó, việc thực hiện nghiên cứu này sẽ góp phần bổ sung khoảng trống trong học thuật, giúp làm rõ sự khác biệt trong nhận thức, chính sách phúc lợi và pháp luật bảo vệ thú cưng giữa hai quốc gia.
Tình hình nghiên cứu ở Hàn Quốc:
Luận văn tiến sĩ “한국과 중국의 동물법 비교연구 – 반려동물 · 실험동물 · 농장동물 분야를 중심으로” (Nghiên cứu so sánh luật động vật giữa Hàn Quốc và Trung Quốc – Tập trung vào lĩnh vực thú cưng, động vật thí nghiệm và động vật chăn nuôi) của Guo Bin đã phân tích hệ thống pháp luật về bảo vệ động vật tại hai quốc gia này. Nghiên cứu chỉ ra rằng Hàn Quốc có hệ thống luật pháp về động vật phát triển hơn, đặc biệt trong lĩnh vực phúc lợi thú cưng, trong khi Trung Quốc vẫn còn nhiều khoảng trống trong việc bảo vệ quyền lợi động vật. Tác giả cũng so sánh các chính sách bảo vệ động vật và tác động của chúng đến nhận thức xã hội, qua đó làm rõ sự khác biệt trong quan điểm về động vật giữa hai nước.
Luận văn “동물보호법제에 관한 법정책적 연구” (Nghiên cứu chính sách pháp luật về hệ thống bảo vệ động vật) của Song Jin-young phân tích hệ thống pháp luật bảo vệ động vật tại Hàn Quốc, đặc biệt tập trung vào các chính sách bảo vệ và phúc lợi dành cho thú cưng. Nghiên cứu làm rõ cách thức xây dựng, thực thi các quy định pháp lý và tác động của chúng đến nhận thức cũng như hành vi của người dân.
Nghiên cứu “한중 반려동물 문화 비교 분석” (Phân tích so sánh văn hóa thú cưng ở Hàn Quốc và Trung Quốc) của Yoo Ga-myung & Kim Deok-hwan tập trung vào sự khác biệt giữa Hàn Quốc và Trung Quốc trong nhận thức và chính sách đối với thú cưng. Nội dung nghiên cứu bao gồm phân tích khái niệm và địa vị pháp lý của thú cưng, chính sách bảo vệ động vật, quy tắc ứng xử trong nuôi thú và phúc lợi động vật.
Nghiên cứu “반려동물의 민법상 정의” (Định nghĩa về động vật đồng hành theo Bộ luật Dân sự) của Ahn So-Young phân tích cách luật pháp định nghĩa động vật đồng hành trong bối cảnh văn hóa thú cưng ngày càng phát triển. Tác giả nhấn mạnh sự cần thiết của một định nghĩa rõ ràng trong Bộ luật Dân sự để giải quyết các tranh chấp liên quan, đồng thời đề xuất coi động vật đồng hành là những loài được nuôi với mục đích đồng hành, đã mất tính hoang dã, và có khả năng hình thành mối quan hệ tình cảm với con người.
Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam:
Ở Việt Nam, các nghiên cứu về văn hóa thú cưng còn khá hạn chế. Một số tài liệu đề cập đến xu hướng nuôi thú cưng ở đô thị, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu mang tính so sánh giữa Việt Nam và các nước khác. Một số báo cáo và khảo sát đã đưa ra số liệu về tình hình nuôi thú cưng ở Việt Nam, nhưng chưa có công trình phân tích sâu về sự khác biệt văn hóa giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
Nghiên cứu “Phúc lợi động vật: Khái niệm và thực hành” của Nguyễn Xuân Trạch (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cung cấp một cái nhìn tổng quan về phúc lợi động vật, từ lý thuyết đến thực tiễn. Tác giả phân tích các khái niệm như “Năm Không”, quyền động vật và khoa học phúc lợi động vật, đồng thời nhấn mạnh mối quan hệ giữa phúc lợi động vật với con người, đạo đức, giáo dục và pháp luật. Đặc biệt, bài viết tập trung vào ảnh hưởng của phúc lợi động vật đến sức khỏe, năng suất vật nuôi và lợi ích kinh tế của người chăn nuôi, từ đó đánh giá thực trạng phúc lợi động vật tại Việt Nam.
Bài nghiên cứu “Vấn đề bảo vệ động vật từ góc độ pháp luật” của nhóm tác giả Nguyễn Thị Thùy Dung và Phạm Trần Hiếu (2022) phân tích những khó khăn và định hướng giải pháp nhằm tăng cường bảo vệ động vật bằng pháp luật tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra các thách thức như quan niệm truyền thống về động vật, sự khác biệt trong cách đối xử với động vật nuôi và động vật hoang dã, cũng như những tranh cãi về tính nhân đạo trong việc khai thác động vật. Đồng thời, tác giả đề xuất các biện pháp như xây dựng luật phúc lợi động vật, bổ sung quy định pháp lý hiện hành và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Tổng quan các nghiên cứu trước đây đã cho thấy văn hóa thú cưng là một lĩnh vực được quan tâm. Tuy nhiên, các nghiên cứu chuyên sâu về chủ đề này vẫn còn hạn chế, đặc biệt là về sự khác biệt văn hóa giữa các quốc gia. Trong khi Hàn Quốc có nhiều nghiên cứu chi tiết về sự phát triển của văn hóa thú cưng, Việt Nam vẫn chưa có công trình nào phân tích một cách hệ thống và mang tính so sánh.
Ý nghĩa khoa học:
Nghiên cứu tập trung vào mối liên hệ giữa nhận thức của người dân và hệ thống phúc lợi, pháp luật bảo vệ thú cưng tại Việt Nam và Hàn Quốc. Thay vì chỉ xem xét xu hướng nuôi thú cưng hay sự phát triển của thị trường dịch vụ, nghiên cứu đi sâu vào cách người dân hai nước nhìn nhận vai trò của thú cưng, ý thức trách nhiệm của người nuôi và mức độ tuân thủ các quy định pháp lý. Cách tiếp cận này giúp làm rõ tác động của nhận thức xã hội đối với sự phát triển của văn hóa nuôi thú cưng, đồng thời cung cấp góc nhìn so sánh để rút ra những bài học và kinh nghiệm phù hợp.
Việc so sánh văn hóa thú cưng giữa Việt Nam và Hàn Quốc sẽ giúp thấy rõ những điểm khác biệt trong cách quản lý và bảo vệ thú cưng. Hàn Quốc có hệ thống pháp luật và chính sách phúc lợi động vật tương đối hoàn thiện, với nhiều quy định nghiêm ngặt về bảo vệ thú cưng. Trong khi đó, tại Việt Nam, mặc dù ngày càng có nhiều người quan tâm đến thú cưng, nhưng nhận thức chung vẫn chưa đồng đều, các dịch vụ chăm sóc và hệ thống pháp lý cũng còn nhiều hạn chế. Việc phân tích sự khác biệt này không chỉ giúp nhận diện những vấn đề tồn tại mà còn rút ra những kinh nghiệm hữu ích để phát triển chính sách phù hợp hơn với thực tế tại Việt Nam.
Bên cạnh việc cung cấp cái nhìn tổng quan về văn hóa nuôi thú cưng, nghiên cứu còn giúp định hướng cho các giải pháp nâng cao nhận thức cộng đồng, hoàn thiện hệ thống phúc lợi và pháp luật, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp thú cưng. Kết quả nghiên cứu sẽ không chỉ có giá trị tham khảo cho các nhà nghiên cứu, mà còn hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách, tổ chức bảo vệ động vật và cả những người nuôi thú cưng.