Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Vấn đề quản lý tài chính cá nhân từ trước đến nay luôn là vấn đề thu hút nhiều sự chú ý bởi tầm quan trọng của nó. Đặc biệt đối với sinh viên – nhóm đối tượng thường xuyên phải đối mặt với những giới hạn về thu nhập, phụ thuộc vào gia đình, chi tiêu không ổn định và thiếu kinh nghiệm quản lý tài chính. Nhiều sinh viên hiện nay gặp khó khăn trong việc kiểm soát chi tiêu, dẫn đến tình trạng tiêu xài quá mức, thiếu hụt ngân sách vào cuối tháng hoặc không có kế hoạch tiết kiệm lâu dài. Từ bối cảnh đó, việc tìm hiểu và áp dụng các phương pháp quản lý tài chính hiệu quả dành cho trở thành một nhu cầu cấp thiết.
Kakeibo là một phương pháp quản lý tài chính ra đời ở Nhật Bản và đã được áp dụng rộng rãi không chỉ trong các gia đình mà còn bởi nhiều cá nhân. Với nguyên lý đơn giản nhưng hiệu quả, Kakeibo giúp người dùng hình thành thói quen ghi chép, phản tư và lên kế hoạch chi tiêu rõ ràng, từ đó thay đổi nhận thức và hành vi tiêu dùng. Tuy nhiên, với nhiều người, đặc biệt là sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản tại Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội, việc tiếp cận và áp dụng phương pháp này vào cách quản lý tài chính cá nhân vẫn còn nhiều hạn chế.
Do đó, đề tài nghiên cứu này sẽ tiến hành tìm hiểu thực trạng và khả năng quản lý tài chính của sinh viên Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản, nhằm đánh giá cách chi tiêu, ý thức quản lý tài chính cá nhân, các công cụ quản lý tài chính cá nhân đang được sinh viên sử dụng cũng như độ nhận biết về phương pháp Kakeibo. Hy vọng rằng kết quả nghiên cứu sẽ không chỉ góp phần nâng cao nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của việc quản lý chi tiêu, mà còn tạo tiền đề cho việc áp dụng phương pháp Kakeibo một cách linh hoạt và hiệu quả vào việc quản lý tài chính cá nhân.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Chinen, K., & Endo, H. (2012). Effects of attitude and background on personal financial ability: A student survey in the United States. International Journal of Management, 29(1), 33.
Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của thái độ đối với giáo dục tài chính – bao gồm giáo dục tài chính cơ bản (IBFE) và giáo dục tài chính ứng dụng (IAFE) – cùng với các yếu tố nhân khẩu học đến năng lực tài chính cá nhân của sinh viên trên 361 sinh viên đang theo học tại Đại học Bang California, Sacramento, Hoa Kỳ. Kết quả cho thấy, sinh viên có thái độ tích cực đối với giáo dục tài chính cơ bản thường có năng lực tài chính cá nhân cao hơn, điều này nhấn mạnh vai trò của việc trang bị kiến thức nền tảng nhằm nâng cao khả năng ra quyết định tài chính và hình thành thói quen quản lý tài chính lành mạnh. Ngược lại, một kết quả đáng chú ý là thái độ ủng hộ đối với giáo dục tài chính ứng dụng lại có mối tương quan nghịch chiều với năng lực tài chính cá nhân – điều chưa được lý giải rõ ràng trong nghiên cứu. Bên cạnh đó, việc khảo sát chỉ được tiến hành tại một trường đại học duy nhất khiến khả năng khái quát hóa kết quả bị giới hạn.
Oyabu Chiho và Niki Megumi (2018) 「家計簿アプリを用いた大学生のための金融経済教育の有効性」(Hiệu quả của giáo dục tài chính cho sinh viên đại học bằng ứng dụng Kakeibo). Tạp chí Nghiên cứu kinh tế đời sống. No 48 (2018), 49-58.
Oyabu Chiho và Niki Megumi (2018) đã tiến hành nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của giáo dục kinh tế – tài chính cho sinh viên đại học thông qua 家計簿アプリ (ứng dụng quản lý chi tiêu áp dụng phương pháp Kakeibo) “Yes! My Cash” tích hợp quiz và báo cáo ghi chép thu chi. Nghiên cứu phân tích ba khía cạnh chính:
- Tình hình truy cập quiz tài chính trong app.
- Kết quả khảo sát mức độ hài lòng, sự thay đổi quan tâm về tài chính.
- Phân tích báo cáo ghi chép chi tiêu ba tháng của sinh viên
Việc lựa chọn giảng dạy kết hợp sử dụng app trong lớp nhằm giảm gánh nặng ghi chép sổ tay truyền thống đã mở ra một hướng mới trong việc áp dụng Kakeibo vào đời sống với sự phát triển ngày càng nhanh của công nghệ thông tin. Tuy nhiên, mẫu nghiên cứu chỉ giới hạn 87 sinh viên ở một trường đại học, làm giảm khả năng khái quát hóa kết quả đối với toàn bộ sinh viên Nhật Bản. Đồng thời, nghiên cứu chưa kết hợp phân tích định tính như phỏng vấn sâu để hiểu rõ trải nghiệm và động lực sử dụng app của sinh viên.
Vũ Thị, M., Nguyễn Thị Hải, H., Trần Thị Hồng, T., Trần Ngọc Bảo, L., & Lê Uyển, N. (2021). Tác động của hiểu biết tài chính đến hành vi quản lý tài chính cá nhân của sinh viên. Tạp chí Kinh tế và Phát triển, 290(2), 71–80.
Vũ Thị Mai và cộng sự (2021) đã tiến hành nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của hiểu biết tài chính đến hành vi quản lý tài chính cá nhân của sinh viên với đối tượng khảo sát là các sinh viên trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Nghiên cứu chỉ ra việc quản lý tài chính cá nhân hợp lý sẽ giúp sinh viên chủ động trước các tình huống tài chính và có nhiều cơ hội đầu tư. Đồng thời, họ cũng nghiên cứu tỷ lệ các phương pháp quản lý tài chính cá nhân được sinh viên sử dụng như các ứng dụng online, sổ tay ghi chép,… cũng như chỉ ra ưu điểm của một số ứng dụng nổi bật. Song song với đó, nghiên cứu cũng phân tích tác động của hiểu biết tài chính đến hành vi quản lý tài chính cá nhân, phân tích ảnh hưởng của các yếu tố “ngành học, năm học, giới tính” đến hành vi quản lý tài chính cá nhân. Trên cơ sở kết quả, nhóm tác giả đã đưa ra các đề xuất cải thiện nhận thức và hành vi tài chính cho sinh viên, nhà trường và gia đình.
Như đã đề cập ở trên, đã có nhiều nghiên cứu về quản lý tài chính cá nhân cũng như Kakeibo tuy nhiên vẫn còn một số sai khác nhất định. Sự khác biệt này phần lớn do các nghiên cứu được thực hiện ở những quốc gia và giai đoạn phát triển kinh tế-xã hội cũng như hệ thống giáo dục khác nhau. Thêm vào đó, ở mỗi quốc gia, theo từng thời kỳ phát triển, mức độ nhận thức và giáo dục về tài chính, đặc biệt là tài chính cá nhân, cũng thay đổi theo hướng đa dạng, từ đó tạo nên những ảnh hưởng khác biệt đến khó khăn tài chính cá nhân. Ngoài ra, chưa có nghiên cứu nào tập trung phân tích thực trạng và khả năng quản lý tài chính, cũng như nghiên cứu sự hiểu biết về phương pháp Kakeibo của sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản của Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội.
Do đó, nghiên cứu này sẽ tập trung làm rõ những điều trên. Bằng việc phân tích kết quả khảo sát có thể có được cái nhìn tổng quan về cách quản lý tài chính cá nhân của các sinh viên dựa theo mức thu nhập, tình trạng việc làm, độ tuổi và giới tính từ đó bước đầu đề xuất Kakeibo như một phương pháp hữu hiệu có thể giải quyết các vấn đề sinh viên đang gặp phải. Đồng thời, nghiên cứu cũng sẽ là nguồn tư liệu hữu ích cho việc xây dựng các giải pháp quản lý tài chính cá nhân dành cho đa dạng đối tượng. Bên cạnh đó, kết quả nghiên cứu có thể là tiền đề quan trọng trong việc lồng ghép các nội dung giảng dạy về quản lý tài chính cá nhân và Kakeibo ở khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội.
Ý nghĩa khoa học
Khám phá tính ứng dụng của Kakeibo tại Việt Nam: Nghiên cứu độ nhận diện của Kakeibo – hình thức quản lý tài chính của Nhật Bản – và khả năng áp dụng vào đời sống sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội, cùng với đó là những cải tiến đi kèm cho phù hợp nhu cầu sử dụng của sinh viên.
Hiểu rõ hơn về hành vi quản lý tài chính cá nhân của sinh viên khoa Nhật: Nghiên cứu cung cấp một cái nhìn bao quát về đặc điểm, thói quen và nhu cầu trong quản lý tài chính của sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội – nhóm đối tượng còn ít được nghiên cứu chuyên sâu.
Đóng góp dữ liệu vào việc nghiên cứu xây dựng các giải pháp tài chính cá nhân.
Đề xuất nội dung giảng dạy thiết thực, gần gũi với sinh viên: Kết quả nghiên cứu có thể làm nền tảng cho việc xây dựng các chương trình, tài liệu, nội dung học phần phù hợp với sinh viên khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Nhật Bản, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội.