Tổng quan
Nhu cầu thực tiễn
Sự phát triển mạnh mẽ của làn sóng Hallyu trong hai thập kỷ gần đây đã góp phần định hình lại bản đồ văn hóa đại chúng toàn cầu, với K-pop là một trong những biểu tượng tiêu biểu nhất. Không chỉ là một thể loại âm nhạc đơn thuần, K-pop đã trở thành một hiện tượng xuyên quốc gia, kết nối người nghe từ nhiều nền văn hóa khác nhau thông qua các sản phẩm âm nhạc được đầu tư bài bản cả về hình ảnh, âm thanh và thông điệp. Một trong những yếu tố ngôn ngữ nổi bật giúp K-pop vượt ra khỏi biên giới Hàn Quốc chính là việc sử dụng tiếng Anh trong lời bài hát. Việc lồng ghép tiếng Anh vào các ca khúc không chỉ phản ánh xu hướng thẩm mỹ đương đại mà còn là một chiến lược ngôn ngữ mang tính toàn cầu hóa sâu sắc. Tiếng Anh, với tư cách là lingua franca của thế giới hiện đại, đã trở thành công cụ giúp các nghệ sĩ Hàn Quốc tiếp cận công chúng quốc tế, đồng thời xây dựng hình ảnh nghệ sĩ mang tính toàn cầu. Thực tế cho thấy, nhiều nhóm nhạc nổi tiếng như BTS, BLACKPINK, EXO, ITZY hay NewJeans đã sử dụng tiếng Anh như một phần không thể tách rời trong chiến lược xây dựng thương hiệu âm nhạc của mình. Không dừng lại ở việc sử dụng các từ đơn lẻ hay cụm từ quen thuộc, nhiều bài hát K-pop hiện nay đã tích hợp các cấu trúc tiếng Anh ở cấp độ câu và thậm chí toàn bộ bài hát, cho thấy sự dịch chuyển đáng kể trong cách sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật của ngành công nghiệp âm nhạc Hàn Quốc. Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam vẫn còn thiếu các nghiên cứu học thuật chuyên sâu về hiện tượng này dưới góc nhìn ngôn ngữ học ứng dụng. Việc phân tích lời bài hát K-pop thông qua khía cạnh sử dụng tiếng Anh sẽ không chỉ làm rõ vai trò ngôn ngữ trong định hình chiến lược toàn cầu hóa mà còn đóng góp vào kho tàng tri thức liên ngành giữa ngôn ngữ học, truyền thông và văn hóa đại chúng.
Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Tổng quan tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Trong những năm gần đây, hiện tượng sử dụng tiếng Anh trong lời bài hát K-pop đã trở thành chủ đề nghiên cứu quan trọng trong các lĩnh vực ngôn ngữ học, truyền thông và văn hóa học tại Hàn Quốc và quốc tế. Các học giả quốc tế đã xem xét hiện tượng này như một phần của quá trình toàn cầu hóa ngôn ngữ và thương hiệu âm nhạc. Việc lồng ghép tiếng Anh không đơn thuần mang tính nghệ thuật mà còn là chiến lược chủ động của các công ty giải trí nhằm định vị K-pop như một sản phẩm toàn cầu. Dưới đây là tổng hợp các nghiên cứu tiêu biểu ở nước ngoài, bao gồm cả các công trình học thuật từ Hàn Quốc. Ngoài ra, nhiều công trình học thuật viết bằng tiếng Hàn đã tiếp cận hiện tượng lyrics K-pop từ góc độ ngôn ngữ học xã hội, ngôn ngữ học liên văn hóa và chiến lược thương hiệu. Nghiên cứu của 박준언 (2015) phân tích hiện tượng hybridization (lai hóa ngôn ngữ) và code-switching trong lời bài hát K-pop như một chiến lược biểu tượng trong thời đại toàn cầu hóa. 김민지 (2015), trong luận văn tại Ewha Womans University, khẳng định rằng việc dịch lyrics không đơn thuần là chuyển ngữ mà là tái cấu trúc diễn ngôn nhằm giữ nguyên phong cách và giá trị biểu tượng của sản phẩm âm nhạc. Bên cạnh đó, luận văn của 임진주 (2022) từ Đại học Yonsei chỉ ra mối liên hệ giữa lyrics tiếng Anh và nhu cầu học tiếng Hàn của fan quốc tế, cho thấy tác động hai chiều giữa ngôn ngữ nghệ thuật và hành vi ngôn ngữ xã hội. Trên truyền thông đại chúng, các bài báo của 연합뉴스 (2023) và 매일신문 (2023) đã cung cấp số liệu cho thấy tỉ lệ lyrics tiếng Anh chiếm đến 41% đến 53.6% trong nhiều nhóm nhạc nữ – điều này phản ánh chiến lược ngôn ngữ rõ nét của các công ty giải trí nhằm tối đa hóa sức lan tỏa toàn cầu. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy các công ty giải trí Hàn Quốc đã sử dụng tiếng Anh không chỉ như công cụ âm nhạc mà còn là một phần chiến lược hóa ngôn ngữ thương hiệu toàn cầu. Bên cạnh đó, các nghiên cứu của Jin (2016) và Park (2009) về truyền thông và Hallyu cho thấy rằng tiếng Anh không chỉ được sử dụng như một yếu tố ngôn ngữ phụ trợ, mà còn trở thành công cụ cốt lõi trong chiến lược xuất khẩu văn hóa của Hàn Quốc. Các bài hát có sử dụng tiếng Anh toàn phần hoặc một phần được chứng minh là có mức độ lan tỏa và tiếp cận cao hơn với khán giả quốc tế, đặc biệt ở các thị trường không sử dụng tiếng Hàn như ngôn ngữ chính. Tuy nhiên, các công trình này chủ yếu tập trung vào bối cảnh toàn cầu, trong khi chưa có nhiều nghiên cứu đi sâu vào phân tích ngôn ngữ học cụ thể trong lời bài hát.
Tổng quan tình hình nghiên cứu ở trong nước
Tại Việt Nam, các nghiên cứu về K-pop phần lớn mới chỉ dừng lại ở mức độ mô tả hiện tượng văn hóa Hallyu hoặc khảo sát hành vi tiêu dùng, thái độ của giới trẻ đối với sản phẩm giải trí Hàn Quốc. Một số luận văn tiêu biểu có thể kể đến như nghiên cứu của Nguyễn Tào Anh Thư, Phạm Thị Ý Mơ, Nguyễn Ngọc Mai và Nguyễn Thị Lộc (2024) tại Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Đà Nẵng với đề tài “Nghiên cứu sự ảnh hưởng của làn sóng Hallyu đến lý do chọn học tiếng Hàn của sinh viên Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Hàn Quốc khóa 2022”. Nghiên cứu đã khảo sát 74 sinh viên và chỉ ra rằng K-pop là yếu tố tiếp cận phổ biến nhất (87,5%), đồng thời ảnh hưởng mạnh đến động lực học tiếng Hàn và nhu cầu hiểu lời bài hát gốc. Kết quả này cho thấy ca từ K-pop có tác động đáng kể đến quá trình lựa chọn và duy trì việc học ngôn ngữ Hàn, nhất là ở người học trẻ tuổi chịu ảnh hưởng từ Hallyu. Ngoài ra, bài viết của Trần Thu Hương và Lê Quỳnh Trang (2020) trên Tạp chí Khoa học Ngôn ngữ và Đời sống với tiêu đề “Thái độ của giới trẻ Việt Nam đối với việc sử dụng tiếng Anh trong K-pop” đã khảo sát trên 200 sinh viên tại TP. Hồ Chí Minh, cho thấy rằng phần lớn người nghe trẻ tuổi đón nhận tích cực hiện tượng này, xem tiếng Anh trong lời bài hát như một yếu tố thời thượng và toàn cầu. Tuy nhiên, điểm chung của các công trình trong nước là vẫn thiên về khảo sát hành vi hoặc nhận định xã hội học, chưa tiếp cận vấn đề bằng phương pháp phân tích ngôn ngữ học cụ thể. Các nghiên cứu hiện có thường thiếu khung lý thuyết diễn ngôn hoặc phân tích nội dung hệ thống, khiến kết luận còn mang tính cảm nhận chủ quan. Vì vậy, đề tài này được định hướng như một nghiên cứu học thuật chuyên sâu, sử dụng phương pháp phân tích nội dung và diễn ngôn hiện đại, có khả năng lấp đầy khoảng trống nghiên cứu tại Việt Nam, đồng thời đóng góp vào xu hướng học thuật liên ngành trong khu vực châu Á.
Ý nghĩa khoa học
Đề tài nghiên cứu mang lại giá trị khoa học nổi bật khi đặt ra một vấn đề liên ngành giữa ngôn ngữ học ứng dụng, văn hóa học và truyền thông trong bối cảnh toàn cầu hóa. Việc sử dụng tiếng Anh trong lời bài hát K-pop, xét dưới góc độ học thuật, không chỉ là hiện tượng ngôn ngữ đơn thuần mà còn phản ánh xu hướng chiến lược của ngành công nghiệp âm nhạc hiện đại, nơi ngôn ngữ trở thành công cụ xây dựng thương hiệu và mở rộng ảnh hưởng văn hóa. Việc tiếp cận hiện tượng này bằng phương pháp phân tích diễn ngôn và mã hóa nội dung giúp luận giải sâu sắc các chức năng của tiếng Anh như một dạng vốn biểu tượng, một phương tiện tạo lập phong cách nghệ thuật, và một phương thức kết nối xuyên văn hóa. Như vậy, đề tài không chỉ góp phần khẳng định vai trò trung tâm của ngôn ngữ trong thiết kế sản phẩm văn hóa đại chúng, mà còn mở rộng cách nhìn về phạm vi ảnh hưởng của ngôn ngữ học trong xã hội hiện đại. Đặc biệt, đề tài đóng góp lý luận cho lĩnh vực phân tích lời bài hát như một dạng diễn ngôn nghệ thuật – nơi yếu tố ngữ nghĩa, cú pháp, phong cách và chức năng giao tiếp được lồng ghép tinh tế. Từ đó, nghiên cứu hướng tới việc xây dựng khung lý thuyết có thể ứng dụng cho việc phân tích ngôn ngữ trong âm nhạc đại chúng không chỉ riêng ở Hàn Quốc mà còn trong các nền công nghiệp giải trí khác (như J-pop, V-pop, US-UK pop). Bằng cách đề xuất một mô hình phân tích chức năng tiếng Anh trong lyrics K-pop, nghiên cứu tạo nền tảng để phát triển các nghiên cứu so sánh ngôn ngữ xuyên văn hóa và chiến lược ngôn ngữ trong truyền thông toàn cầu. Bên cạnh giá trị lý luận, đề tài còn mang ý nghĩa thực tiễn rõ rệt trong lĩnh vực giáo dục và truyền thông. Với tính chất gần gũi, hiện đại và phổ biến của K-pop, các kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc phát triển tài liệu giảng dạy tiếng Anh và tiếng Hàn, đặc biệt trong các khóa học kỹ năng nghe – nói hoặc phân tích ngôn ngữ qua văn hóa đại chúng. Việc tích hợp những sản phẩm âm nhạc đang thịnh hành vào lớp học không chỉ giúp người học tiếp cận ngôn ngữ một cách tự nhiên hơn, mà còn tăng tính hấp dẫn, kết nối cảm xúc và nâng cao hiệu quả tiếp thu ngôn ngữ. Ngoài ra, đề tài có thể làm tư liệu nền cho các nhà hoạch định chính sách giáo dục trong việc xây dựng chiến lược giảng dạy ngôn ngữ gắn với văn hóa đại chúng đương đại, phù hợp với xu hướng quốc tế hóa chương trình đào tạo ngôn ngữ hiện nay. Tổng thể, nghiên cứu không chỉ tạo nên một đóng góp học thuật có chiều sâu, mà còn sở hữu khả năng chuyển giao tri thức sang thực tiễn, thúc đẩy giao thoa văn hóa – ngôn ngữ trong thời đại số hóa và toàn cầu hóa mạnh mẽ.