1. Nhu cầu thực tiễn
Đề tài “Đa ngôn ngữ trong các bảng hiệu thương mại khu vực Hồ Hoàn Kiếm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội” là một đề tài nghiên cứu hiện tượng đa ngôn ngữ trong không gian đô thị. Đề tài này có ý nghĩa thực tiễn và cần thiết vì tầm quan trọng của không gian đô thị nói chung đối với các không khác. Dưới đây là một số lý do làm nổi bật tính cấp thiết của đề tài này:
1. Vị trí chiến lược của hồ Hoàn Kiếm:
Hồ Hoàn Kiếm là trung tâm lịch sử, văn hóa, và du lịch của Hà Nội. Với sự phát triển kinh tế và du lịch mạnh mẽ, khu vực này thu hút không chỉ du khách trong nước mà còn từ nhiều quốc gia khác. Đa ngôn ngữ trên các bảng hiệu thương mại giúp tăng cường khả năng tiếp cận và giao tiếp giữa người bán hàng và khách du lịch, từ đó nâng cao trải nghiệm mua sắm và dịch vụ.
2. Xu hướng toàn cầu hóa và giao thoa văn hóa:
Toàn cầu hóa đã khiến ngôn ngữ trở thành một công cụ quan trọng trong việc thu hút và phục vụ khách hàng quốc tế. Các bảng hiệu đa ngôn ngữ không chỉ giúp quảng bá sản phẩm mà còn phản ánh sự đa dạng văn hóa, tôn trọng và hòa nhập với các cộng đồng ngôn ngữ khác nhau. Điều này đặc biệt quan trọng ở một địa điểm như quận Hoàn Kiếm, nơi có sự hiện diện đông đảo của người nước ngoài và các cộng đồng văn hóa khác nhau.
3. Tạo sự khác biệt và cạnh tranh trong kinh doanh:
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc sử dụng bảng hiệu đa ngôn ngữ là một cách để các doanh nghiệp tạo ra sự khác biệt. Đây không chỉ là một chiến lược tiếp thị hiệu quả mà còn giúp doanh nghiệp tiếp cận được với đa dạng khách hàng, mở rộng thị trường và gia tăng doanh thu. Các bảng hiệu đa ngôn ngữ giúp khách hàng, đặc biệt là những người không nói tiếng Việt, dễ dàng tìm hiểu về sản phẩm, dịch vụ, và chương trình khuyến mãi
2. Tổng quan tài liệu công trình nghiên cứu liên quan
Trên thế giới, nhiều nhà ngôn ngữ học xã hội đã nghiên cứu và tìm hiểu về hiện tượng đa ngôn ngữ trong các biển hiệu tại các không gian và thành phố trọng điểm. Những không gian đô thị này được Calvet (1987) ví như ‘guerre dela langue’ (chiến trường ngôn ngữ). Trong các nghiên cứu trước đây, các học giả như Thonus (1991), Ross (1997), và McArthur (2000) đã chỉ ra rằng tiếng Anh là ngôn ngữ ưu tiên được sử dụng để giao tiếp. Trong tiếng Việt, hiện tượng này thường được miêu tả chung là ‘đa ngôn ngữ’. Tuy nhiên, trong tiếng Pháp, có hai cụm từ định nghĩa khác nhau: “multilinguisme” và “pluriculturalisme”. Theo các nhà ngôn ngữ xã hội học, “Multilinguisme” dùng để chỉ một môi trường, không gian, hay nơi có sự hiện diện của nhiều ngôn ngữ, trong khi “pluriculturalisme” thường được dùng để chỉ một cá nhân có khả năng sử dụng nhiều ngôn ngữ. Như nhà nghiên cứu Zarate (2000) đã chỉ ra, “distinguant le plurilinguisme en tant que fait individuel, du multilinguisme en tant que fait de société” (phân biệt plurilinguisme như một hiện tượng cá nhân với multilinguisme như một hiện tượng xã hội).
Ở Việt Nam, có nhiều nhà nghiên cứu về ngôn ngữ cũng đã từng nghiên cứu sâu về hiện tượng đa ngôn ngữ ví dụ như “Đặc điểm tên các biển hiệu các cửa hàng trên địa bàn hai phường Hàng Đào, Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” được phát triển bởi Đỗ (2018), ), kết quả nghiên cứu này cho thấy trong số các ngoại ngữ được sử dụng, tiếng Anh là lựa chọn phổ biến nhất và đa số người dân có quan tâm đến ngôn ngữ trên biển hiệu cửa hàng. Hay đối với nghiên cứu “Đặc điểm ngôn ngữ biển hiệu tại khu vực Phú Mỹ Hưng, thành phố Hồ Chí Minh qua phương diện hình thức biểu đạt và cấu trúc thông tin” của Nguyễn et al. (2022) cũng cho thấy tiếng nước ngoài chiếm tỉ lệ lớn, lấn át tiếng Việt. Mặc dù nghiên cứu này cho thấy hiện tượng đa ngôn ngữ có tồn tại trong những khu vực trọng điểm ở các thành phố lớn nhưng nghiên cứu này vẫn chưa trả lời được các vấn đề liên quan đến thái độ của những chủ cửa hàng. Quan tâm đến câu hỏi liên quan đến đa ngôn ngữ và diễn ngôn của những người chủ, tôi quyết định thực hiện nghiên cứu này.
3. Ý nghĩa khoa học
Việc nghiên cứu về đa ngôn ngữ trong các bảng hiệu thương mại quanh hồ Hoàn Kiếm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội có ý nghĩa như sau:
Đầu tiên, nghiên cứu giúp khám phá cách mà các yếu tố toàn cầu hóa ảnh hưởng đến việc sử dụng ngôn ngữ trong thương mại tại một khu vực du lịch trọng điểm. Hồ Hoàn Kiếm là nơi tập trung nhiều du khách quốc tế, do đó, nghiên cứu này sẽ cho thấy mức độ và cách thức tiếng Anh, cùng các ngôn ngữ khác, được sử dụng để thu hút và giao tiếp với khách hàng nước ngoài.
Tiếp theo, thông qua việc phân tích cách thức ngôn ngữ được sử dụng trên các bảng hiệu, nghiên cứu có thể cung cấp các khuyến nghị cho doanh nghiệp về cách tối ưu hóa ngôn ngữ để tăng cường hiệu quả giao tiếp và thu hút khách hàng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp muốn mở rộng thị trường và tiếp cận khách hàng đa ngôn ngữ.
Hơn nữa, kết quả của nghiên cứu có thể cung cấp dữ liệu quý giá cho việc xây dựng chính sách ngôn ngữ tại địa phương, giúp cơ quan quản lý nắm bắt được xu hướng sử dụng ngôn ngữ, từ đó đưa ra các biện pháp hỗ trợ và điều chỉnh phù hợp nhằm bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt, đồng thời thúc đẩy sự hòa nhập văn hóa và ngôn ngữ.
Tổng kết lại, nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa học thuật mà còn có giá trị thực tiễn, đóng góp vào nhiều lĩnh vực khác nhau từ quản lý đô thị, chính sách ngôn ngữ, đến phát triển kinh doanh.